Crisislab organiseert samen met G4S en de regio Twente een nieuwe vorm van OvD-trainingen voor de brandweer. Gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten waaronder die uit het lopende promotieonderzoek van Jelle Groenendaal heeft Crisislab een nieuwe trainingsvorm ontwikkeld. Centraal staat niet langer de nadruk op het continue rationeel beschouwen van de brandweerinzet maar op het besef dat de OvD slechts een of twee essentiële beslissingen kan nemen. Voor meer informatie klik hier. Cruciaal is dan dat de OvD vervolgens ook toeziet op communicatie en bewuste monitoring. Dit jaar zullen alle officieren uit Gelderland Zuid deelnemen aan een driedaagse training volgens deze principes. De eerste twee trainingen hebben in maart plaatsgevonden en zijn door de deelnemers hoog gewaardeerd.

Crisislab organiseert samen met G4S een nieuwe vorm van OvD-trainingen voor de brandweer. Gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten waaronder die uit het lopende promotieonderzoek van Jelle Groenendaal heeft Crisislab een nieuwe trainingsvorm ontwikkeld. Centraal staat niet langer de nadruk op het continue rationeel beschouwen van de brandweerinzet maar op het besef dat de OvD slechts een of twee essentiële beslissingen kan nemen. Voor meer informatie klik hier. Cruciaal is dan dat de OvD vervolgens ook toeziet op communicatie en bewuste monitoring. Pilots van deze nieuwe trainingen lopen dit najaar met officieren uit Amsterdam en Kennermerland. Volgend jaar zullen in ieder geval alle officieren uit Gelderland Zuid deelnemen.

In de nasleep van de brand in Moerdijk speelt de discussie over wie nu verantwoordelijk is voor het voorkomen en bestrijden van brand op chemische bedrijven. In de visie van Crisislab moet de eigen verantwoordelijkheid van de chemische industrie voorop staan. Voor de bestrijding betekent dat de chemische industrie zelf de middelen daartoe moet organiseren. Zie hier [p. 5 en 6] een artikel hierover in de nieuwsbrief van AYMA, het samenwerkingsverband van de Amsterdamse chemische industrie. Voor inspecties door de overheid betekent dit dat deze ook die verantwoordelijkheid moeten benadrukken (dit is overigens cf. de huidige visie op systeemgericht toezicht) en zich vooral moeten richten op bedrijven die vanwege lage marges de neiging hebben die eigen verantwoordelijkheid marginaal in te vullen. Klik hier voor interview hierover op radio 1.

De brandweer Amsterdam-Amstelland heeft Crisislab gevraagd om te helpen bij het ontwikkelen van een Handreiking woningbrandrisicokaart. Deze handreiking wordt gemaakt voor alle brandweren in Nederland en beschrijft een methodiek voor het opstellen van een woningbrandrisicokaart. Een woningbrandrisicokaart laat zien welke huishoudens in een bepaald gebied wonen en op basis van sociaal-demografische en economische kenmerken een verhoogde kans op een woningbrand hebben. De handreiking wordt ontwikkeld in het kader van het Jan van der Heijden jaar in 2012 en wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van BZK. Het project loopt tot december 2012. Klik hier voor meer informatie.

In opdracht van het Platform transportveiligheid heeft Crisislab n.a.v. diverse incidenten in de Schipholspoortunnel een onderzoek uitgevoerd naar het beter benutten en versterken van zelfredzaamheid bij brand in een spoortunnel.

Beschrijving:

Uit het onderzoek blijkt dat vooral in de eerste tien minuten van een incident handelend opgetreden te worden opgetreden. Externe hulpverlening is er vaak nog niet maar is wel onderweg. Daarom zou de handelingsbevoegdheid vooral bij het rijdend personeel van NS moeten worden gelegd. Voor zover mogelijk blijft de bestaande praktijk overeind dat dit gebeurt in overleg met de verkeersleiders van ProRail, maar wanneer communicatie niet of nauwelijks mogelijk is, zouden zij zelf moeten kunnen beslissen. Dit geldt bijvoorbeeld voor het besluit om de trein te evacueren of desnoods door rood sein de  tunnel uit te rijden.

Meer informatie:

Klik hier om het rapport te downloaden.

Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu is van mening dat de aanbevelingen uit het rapport overgenomen moeten worden. Klik hier voor een persbericht met meer informatie, hier voor een artikel van het NRC, hier van de NOS en hier in het Magazine Nationale Veiligheid. Het rapport kan hier gedownload worden.

In opdracht van het Platform transportveiligheid heeft Crisislab n.a.v. diverse incidenten in de Schipholspoortunnel een onderzoek uitgevoerd naar het beter benutten en versterken van zelfredzaamheid bij brand in een spoortunnel. Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu is van mening dat de aanbevelingen uit het rapport overgenomen moeten worden. Klik hier voor een persbericht met meer informatie, hier voor een artikel van het NRC, hier van de NOS en hier in het Magazine Nationale Veiligheid. Het rapport kan hier gedownload worden.

In het NRC van afgelopen maandag werd [klik hier], zonder dit ter controle voor te leggen, een deels onjuist statement van Crisislab vermeld over het verslag dat de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond heeft opgesteld over met name het eigen functioneren tijdens de Moerdijk brand van 5 januari 2011. De meer precieze reactie van Crisislab zoals die desgevraagd aan verschillende media is gegeven vindt u hier.

1) Het verslag van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond kan in de opinie van Crisislab alleen worden gelezen als een first impression weergave van de eigen Rotterdamse ervaringen. Dit blijkt bijvoorbeeld uit zinsneden waarin wordt gespeculeerd over de beweegredenen voor al dan niet handelen door andere partijen zoals de veiligheidsregio Midden-West Brabant. In een werkelijke evaluatierapportage zouden dergelijke aannames altijd gevalideerd worden door het bevragen van zo’n andere partij.

2) Zoals in de eerdere reactie van Crisislab uit januari [klik hier] al is beschreven, is de brand in Moerdijk niet wezenlijk anders van karakter dan de vele grote branden in opslagen die jaarlijks in Nederland voorkomen. In het bijzonder betekent dit dat zowel de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond als de direct betrokken veiligheidsregio’s Midden-West Brabant en Zuid-Holland Zuid niet afhankelijk waren van tijdrovende metingen of onderlinge communicatie om direct te kunnen weten wat het gevaar van rook en roetneerslag was. Zij hadden derhalve ook meteen het juiste advies aan de bevolking kunnen geven, inclusief de ontwikkeling van de brand in de tijd.

3) Voor de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond in het bijzonder geldt dat zij niet rechtstreeks onder de rookpluim lag zodat de urgentie voor communicatie met de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond betrekkelijk gering was, iets gechargeerd: niet veel hoger dan die met de veiligheidsregio Groningen. Een belangrijk principe bij crisisbeheersing is dat het noodzakelijk is om de informatiezucht te weerstaan als je niet direct een betrokken actor bent. Of anders geformuleerd, het is noodzakelijk uit te gaan van vertrouwen in de professionaliteit van de andere actoren, al was het alleen maar omdat de tijd en informatie ontbreekt om alle uitvoering te controleren. Op voorhand dienen veiligheidsregio’s er daarom vanuit te gaan dat als hun bijstand nodig is, ze wel gevraagd worden (rechtstreeks of via de koninklijke weg van het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC)).

4) Zoals ook al eerder in januari aangegeven, heeft Crisislab geen oordeel over de uitvoering van de bluswerkzaamheden aangezien hierover nog geen feitenrelaas bekend is.

In opdracht van het Platform transportveiligheid voert Crisislab momenteel een onderzoek uit naar het beter benutten en versterken van zelfredzaamheid bij brand in een spoortunnel.

In ‘Met het oog op morgen’ van 8 januari zei Ira Helsloot dat ‘over het optreden van hulpverleners [bij de brand in Moerdijk] nog niets ten positieve of negatieve gezegd kan worden’, maar wél dat de overheid burgers als volwassenen moet behandelen en ze over mogelijke risico’s beter moet informeren. Klik hier om het geluidsfragment terug te luisteren.

In de vele mediaverslaggeving over de brand in Moerdijk zijn opinies van Crisislab (zie bijvoorbeeld bij de NOS) op verschillende momenten geciteerd. Meestal correct, maar soms ook net niet in de juiste context. Hier vatten wij bulletsgewijs onze statements samen.

Mensen gedragen zich in een noodsituatie anders dan in brandveiligheidsbeleid wordt aangenomen. Daardoor zijn brandveiligheidsmaatregelen in gebouwen niet voldoende effectief in geval van nood. Dit blijkt uit onderzoek door Margrethe Kobes, waarin ze met serious gaming de interactie tussen de mens en omgeving onderzocht. Op 25 oktober is Margrethe als eerste promovendus bij Crisislab gepromoveerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam, onder begeleiding van Ira Helsloot.

Voor het verkennen van de psychonomische wetmatigheden die ze zocht, ontwikkelde Kobes een nieuwe onderzoeksmethode die gebruik maakt van serious gaming. Daarmee kan het al of niet zelfredzame gedrag in noodsituaties op een virtuele, maar zeer realistische wijze worden onderzocht. Zo bleek dat laaggeplaatste groene vluchtbordjes effectiever zijn dan de gebruikelijke hooggeplaatste.

Een Nederlandse samenvatting van haar proefschrift kan hier gedownload worden en het hele Engelse proefschrift hier. Daarnaast is Margrethe door BNR Nieuwsradio en het Parool naar aanleiding van haar promotie geïnterviewd, het laatstgenoemde interview is hier te vinden.

De presentaties van het symposium ‘Vluchten bij brand’,  georganiseerd door Crisislab en de Brandweer Amsterdam-Amstelland staan nu online. De presentatie van Christa Illera is hier te downloaden, de presentatie van Serge Hoogendoorn hier en de presentatie van Patrick van Hees hier.

Op 25 oktober aanstaande organiseert Brandweer Amsterdam-Amstelland samen met Crisislab een symposium ‘vluchten bij brand’ dat zal plaatsvinden voorafgaand aan de openbare verdediging van de eerste promovenda van Crisislab, Margrethe Kobes, over hetzelfde thema.

Tijdens het minisymposium wordt u op de hoogte gebracht van de laatste ontwikkelingen en wetenschappelijke inzichten op het gebied van vluchtveiligheid en fire safety engineering. Sprekers zijn Christa Illera (TU Wenen), Serge Hoogendoorn (TU Delft), Patrick van Hees (Lund University) en Bauke de Vries (TU Eindhoven).

U kunt zich voor het minisymposium via e-mail aanmelden bij Brandweer Amsterdam-Amstelland (c.hoogerheijde@brandweeraa.nl). Het complete programma kunt u hier downloaden.

In NRC Handelsblad van vandaag staat een artikel over besparingsmogelijkheden bij de brandweer. “Of er nou zes man op een wagen blijven zitten of dat niet langer met drinkwater wordt geblust, het gaat erom hoe je met nieuwe risico’s moet leren omgaan”, zegt Ira Helsloot. Klik hier om het artikel te downloaden.

Ira Helsloot brak gisteren in EenVandaag een lans voor de inzet van vrijwilligers bij natuurbrandbestrijding. Het is niet wenselijk dat de overheid ook nog eens de moeilijke taak van natuurbrandbestrijding exclusief naar zich toetrekt terwijl er zoveel ‘redzame’ burgers zijn die kunnen helpen en beschikken over het benodigde materieel zoals boeren en bosbouwbedrijven. Klik hier om het item te bekijken.

In opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap heeft Crisislab een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden tot structurele samenwerking tussen politie en brandweer. Historie en bestuurskundige theorieën laten zien dat werkelijke samenwerking waarbij de autonomie van beide diensten wordt aangetast kansloos lijkt. Samenwerkingsmogelijkheden op ad hoc basis zijn er wel.

Klik hier om het onderzoek te downloaden.

Op 7 oktober 2009 presenteerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) haar rapport over de brand in De Punt. Crisislab heeft ten behoeve van dit rapport in opdracht van de OvV gekeken naar de institutionele verspreiding van kennis binnen de brandweer en concludeerde dat er momenteel geen garantie is dat relevante (nieuwe) kennis neerdaalt in examenregelement, leerstof en oefenstof van de brandweer.

U kunt hier klikken voor een samenvatting van het Crisislab onderzoek en hier voor het hele Crisislab onderzoek. Het rapport van de OvV kunt u hier downloaden. Op verschillende plaatsen wordt tevens een link gelegd met het rapport van de commissie-Helsloot naar de brand in De Punt. De reactie van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters op het rapport van de OvV kunt u hier lezen en een artikel in het Dagblad van het Noorden hier.

In opdracht van de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft Crisislab gekeken naar de institutionele verspreiding van kennis binnen de brandweer.

Beschrijving:

De overall conclusie van dit onderzoek is dat er momenteel geen institutionele garantie is dat relevante (nieuwe) kennis neerdaalt in examenreglement, leerstof en oefenstof van de brandweer. De formeel beschreven tripartiete structuur voor het brandweeronderwijs werkt daarmee niet zoals bedoeld.

Iets dieper gekeken naar de praktijk van het leren door de brandweer kan nog een barrière tegen institutionele verspreiding van kennis worden benoemd: de brandweer leert momenteel toch vooral door orale kennisverspreiding waardoor de lokaal heersende opvattingen over vakmanschap en expertise worden overgebracht. Met andere woorden al zouden examenreglement, leerstof en oefenstof van optimale kwaliteit zijn dan nog is er momenteel geen garantie dat de inhoud ervan ook daadwerkelijk verspreid wordt binnen het regionaal opleidingsysteem.

De volgende aanbevelingen om tot een beter leersysteem bij de brandweer te komen liggen daarmee voor de hand. In de eerste plaats dient er een bewuste cultuurinterventie plaats te vinden die een sterk commitment van de brandweerleiding vergt. Doel hiervan is om de autonome en vrijblijvende ‘socialisatie leercultuur’ te doorbreken. De gedachte van een ‘education permanente’ (met behulp van bijvoorbeeld certificering) zou hier een essentieel onderdeel van moeten zijn. In de tweede plaats dient de informeel gecentraliseerde leer- en oefenstof formeel gecentraliseerd te worden. Dit vergt geen wettelijke grondslag, maar wel een commitment van de Nederlandse gemeenten en brandweer (commandanten). De leer- en oefenstof zou derhalve inhoudelijk moet worden opgesteld door een instituut/bureau dat direct gelieerd is aan de Nederlandse gemeenten of brandweer (commandanten).  De (wetenschappelijke) kenniscomponent zou met nadruk in een dergelijk instituut of bureau geborgd moeten worden.

Meer informatie:

Klik hier om het Crisislab onderzoek “Institutionele verspreiding van kennis bij de brandweer” te downloaden. Het rapport is verwerkt in het rapport over de brand in De Punt van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (Klik hier om het hele rapport te downloaden).

Auteurs: I. Helsloot, B. Boon, E. Oomes, J. Groenendaal
Verschijningsdatum: 2009

Beschrijving:

Na verschillende ongevallen (bijvoorbeeld de Koningskerk in Haarlem, duikongeval Terneuzen en de brand in de Punt) waarbij brandweermensen om het leven kwamen, is achteraf geconstateerd dat de risico’s eigenlijk al bekend waren. ‘Bekend’ wil hier zeggen dat het risico zich al eerder elders in het land had voorgedaan, dat dit onderzocht was en dat erover geschreven was. Toch blijken dergelijke ‘bekende’ risico’s niet (prominent) in de leerstof en het oefenprogramma van de brandweer aan bod te komen.

Deze constatering leidt onder andere tot de vraag hoe leerstof en oefenprogramma tot stand komen en hoe daarbij (praktijk)kennis van ‘buiten’ naar ‘binnen’ de leerstof en het oefenprogramma komt. Aan het Crisislab van de leerstoel Crisisbeheersing en Fysieke Veiligheid aan de VU is gevraagd een onderzoek hiernaar uit te voeren.

Meer informatie:

Klik hier om het rapport te downloaden.