Burgermoed
In opdracht van de Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) heeft Crisislab in 2014 verschillende onderzoeken uitgevoerd naar burgermoed: de redelijkheid en de mogelijkheid van de inzet van gewone burgers in situaties van vooral sociale onveiligheid.
Onder ‘redelijk’ worden aspecten verstaan die te maken hebben met de ethische vragen rondom de inzet van omstanders. Mag je bijvoorbeeld van iemand verlangen dat hij/zij in actie komt in een situatie van onveiligheid die vrijwel altijd ook een risico voor de hulpverlenende burger met zich meebrengt? En is het ethisch om iemand op te roepen zich aan gevaar bloot te stellen?
Onder (praktisch) ‘mogelijk’ worden aspecten verstaan die te maken hebben met de realiseerbaarheid zoals benoemd in het Programma Veilige Publieke Taak van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties uit 2013, waarin naar de rol van omstanders bij geweld tegen mensen met een publieke taak is gekeken. Maar ook:
– Gaan burgers überhaupt in actie komen als ze dat gevraagd wordt?
– Is het mogelijk burgers daartoe te instrueren c.q. realistisch te verwachten dat burgers zich laten opleiden?
– Is er een verschil tussen preventief en responsief handelen?
– Hoe kunnen slachtoffers of mensen met een publieke taak het beste de hulp van de burgers vragen?
De onderzoeksopdracht kende een initiële focus op het openbaar vervoer. Daarom is allereerst een literatuuronderzoek uitgevoerd naar de redelijkheid en de mogelijkheid van de inzet van gewone reizigers in situaties van sociale onveiligheid binnen het openbaar vervoer. De rapportage is hier te vinden.
De bevindingen van deze studie zijn in een pilot getoetst. Onderzocht is of een training het ingrijpen van reizigers in situaties van sociale onveiligheid in het openbaar vervoer zou kunnen bevorderen. De rapportage van de pilottraining is hier te vinden.
Een vergelijkbare pilotstudie is uitgevoerd ten aanzien van geweld op en rond het voetbalveld. Getest werd of een training het ingrijpen van toeschouwers in situaties van sociale onveiligheid op en rond het voetbalveld zou kunnen bevorderen. De rapportage van deze pilottraining is hier te vinden.
Aansluitend op ons onderzoek naar burgermoed in het openbaar vervoer is gekeken of er ruimte bestaat voor burgermoed op andere terreinen, namelijk in en rond het huis, in de buurt en bij grote evenementen en rampen. Centraal staan de mogelijkheden voor burgers om binnen deze terreinen in te grijpen in gevallen van sociale en fysieke onveiligheid. Een verkenning van praktijkvoorbeelden, good practices en wettelijke ruimte in combinatie met inzichten uit de literatuurstudie en twee pilots leveren handelingsopties voor zowel individuen als groepsverbanden, zoals buurtverenigingen.
De rapportage van burgermoed in en rond het huis is hier te vinden.
De rapportage van burgermoed in de buurt is hier te vinden.
De rapportage van burgermoed tijdens grote evenementen en rampen is hier te vinden.