Een derde weg ter bevordering van burgerinitiatieven?

Auteurs: Ira Helsloot, Gaby van Melick
Opdrachtgever: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Verschijningsdatum: april 2016

Dit boek is te bestellen via Boom Bestuurskunde.

Beschrijving:

De overheid wil in toenemende mate faciliteren dat burgers participeren, terwijl de overheid ‘slechts’ faciliteert. Burgerparticipatie betekent dat burgers zelf iets ondernemen in hun leefomgeving, vrijwillig en zonder betaling, en daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan onze samenleving. Hoewel deze ontwikkeling door de overheid met open armen wordt ontvangen, blijkt toch dat burgerinitiatieven veel belemmeringen (stellen te) ervaren bij de opzet en/of uitvoer van hun initiatief. Er wordt vanuit de overheid dan ook druk gezocht naar een passende omgang met deze initiatieven, die hun de ruimte biedt.

Dit onderzoek kijkt naar mogelijkheden voor een zogenoemde ‘derde weg’ – een alternatieve juridische omgangsvorm – voor burgerinitiatieven, om belemmeringen gelieerd aan veiligheidsvraagstukken op te heffen. Ter introductie wordt eerst dieper ingegaan op het concept burgerinitiatief, haar context en praktijk: wat zijn burgerinitiatieven, hoe staat dit concept in verhouding tot vrijwilligerswerk, binnen welke maatschappelijke en bestuurlijke ontwikkelingen moeten burgerinitiatieven begrepen worden, hoeveel zijn het er en welke burgers nemen deel?

In deel een worden achtereenvolgens eerst de gepercipieerde en dan de objectieve juridische belemmeringen voor burgerinitiatieven in beeld gebracht. Aansprakelijkheid en het moeten voldoen aan professionele normen blijken daarbij reële problemen die burgerinitiatieven belemmeren.

Deel twee gaat in op mogelijke oplossingsrichtingen. Een verkenning van de aanpak in enkele andere landen moet daartoe inspiratie bieden. Vervolgens worden daarop verschillende juridische oplossingsrichtingen geboden en beoordeeld, van een aparte (beperkte) aansprakelijkheidsvorm in het Burgerlijk Wetboek, tot een rijksverzekering van burgers of een kaderwet. Tot slot wordt kort verkend of de mogelijke uitwerkingen van een derde weg ook passen binnen omgangsvormen met andere vormen van maatschappelijke initiatieven.