In opdracht van Politie en Wetenschap heeft Crisislab een observatief onderzoek uitgevoerd naar het straatgezag van de politie in Nederland. Onderzoekers zijn daarvoor met politiemensen van acht basisteams tijdens hun dienst meegelopen. De centrale vragen in het onderzoek waren: heeft de politie straatgezag bij de gewone burger, welke factoren zijn daarvoor bepalend en wat is de motivatie van burgers om te gehoorzamen?

Het antwoord op de eerste vraag is een volmondig ‘ja’. Maar liefst 92% van de 210 mensen gehoorzaamden aan alle oproepen van de politiefunctionaris. Veruit de meeste mensen (82%) deden dit ook nog eens zonder protest. Dit staat haaks op het overheersende beeld dat er iets mis zou zijn met het straatgezag van de politie.

Het antwoord op de tweede vraag is dat het geven van een ‘bevel’ door de politiefunctionaris tot significant minder gehoorzaamheid bij de burger leidt. Het vragen om medewerking leidt juist tot significant meer gehoorzaamheid. Vele andere factoren blijken echter niet van significante invloed op de mate van gehoorzaamheid te zijn, zoals ervaring, geslacht, huidskleur van of pet dragend door de politiefunctionaris. Opvallend is dat het geven van uitleg bij de oproep niet tot meer (of minder) gehoorzaamheid leidt, terwijl dit in eerdere studies wel wordt gesuggereerd.

Innerlijke overtuiging is het belangrijkste motief voor burgers om te gehoorzamen en niet te protesteren: men voelt een geïnternaliseerde verplichting om te gehoorzamen en vindt het vervolgens niet passen om tegen, in dit geval, de politie te protesteren die gewoon zijn werk doet.

De rapportage is hier te downloaden.

Zowel De Volkskrant als de NOS hebben aandacht aan ons onderzoek besteed.

Een resumé van ons onderzoek is te vinden in de opiniesectie van een aantal regionale kranten.