In het pamflet ‘Laten we eindelijk normaal doen over asbest’ pleiten ondergetekenden voor redelijk asbestbeleid. Er ontstaat vaak een paniekreactie wanneer asbest ontdekt wordt. Kosten en baten van maatregelen worden dan niet meer afgewogen en er wordt veel geld uitgegeven aan een klein risico. Daarom is een nuchtere aanpak gewenst. Het pamflet is gebaseerd op de feiten uit het onderzoek ‘Inzichten in de omgang met de risico’s van asbest.’

Het pamflet vindt u hier.

Het pamflet is ondertekend door:

Ronald Leushuis, Bestuurder woningcorporatie Talis, Nijmegen

Ira Helsloot, Hoogleraar Besturen van Veiligheid, Radboud Universiteit, Nijmegen

Fred Woudenberg, Afdelingsmanager LO GGD, Amsterdam

Piet Bruinooge, Burgemeester gemeente Alkmaar

Henk Peter Kip, Directievoorzitter woningcorporatie Mitros, Utrecht

Berend van der Ploeg, Bestuurder Attent, Zorg & Behandeling, De Steeg

Artikel in Aedes-Magazine, juni 2016.

Polls

de Volkskrant

Stand.nl

RTV Drenthe

Noordhollands Dagblad

Reacties op het pamflet

(namen zijn bekend bij Crisislab)

—

Ik heb uw artikel over asbest gelezen in dagblad De Limburger. Eindelijk iemand met gezag, die de “gevaren” van asbest relativeert. Ik heb jaren gewerkt met asbest, gezaagd zonder masker, fabrieken bezocht betreffende asbest. Mijn broer zat in de commissie Stumphius. Ik weet er een beetje van. Een geweldige vezel, brandt niet, rot niet: door zijn weerhaakjes een ideale vezel om met cement te verbinden. Dus ook wel ongezond en gevaarlijk als iemand zo’n vezel veel binnen krijgt en er gevoelig voor is. Logisch, dat werknemers van verwerkende asbest vezel gevaar liepen en er aan stierven. Maar toch relatief weinig van alle werknemers van die fabrieken. De werknemers namen de zakken, waarin de asbest vervoerd werd vanuit o.a. Canada, mee naar huis. Werden uitgeklopt!!!! Gewassen en gebruikt. De witte pakken, grote onzin!! Wanneer men de daken goed nat zou maken, kan men zonder dat er vezel vrijkomt de platen van de daken halen. Zolang de platen niet rot zijn, – en dat duurt lang-, is het geld weggooien om die eraf te halen. Wat te doen met het dakbeschot in de huizen?? Ook daar zit asbestvezel in! Waar zijn de vezels gebleven, die in de auto remmen gebruikt zijn? Zo kan ik nog wel eventjes door gaan. Ik was blij met uw artikel! Wel vraag ik me vaak af, hoe zo’n overdreven asbest-fobie ontstaan is met gevolg van zoveel onnodige wetgeving, die onnodig veel geld kost! De politici weten echt niet waarover zij praten en nemen het “gevaar” klakkeloos aan?

—

Ik heb het pamflet gelezen, en vroeg mij af of u bekend bent met de feitelijke oorsprong van de ‘dakengekte’. In november 2007 heeft TNO op verzoek van de toenmalige VROM-Inspectie een oriënterend onderzoek gepubliceerd naar het vrijkomen van asbestvezels van verweerde daken. Dit onderzoek betrof een literatuurstudie naar uitgevoerd onderzoek in onder meer Duitsland en Australië, alsmede de vergelijking met eigen metingen. Opmerkelijk vond en vind ik, dat in dit rapport onder andere een Australisch onderzoek werd geciteerd waarin werd aanbevolen om verweerde daken juist niet te verwijderen, en te wachten tot de sloop van het gebouw. Uiteraard zolang het dak nog functioneel was. Uit het TNO-onderzoek is verder niet komen vast te staan -integendeel- dat het vrijkomen van weliswaar grote hoeveelheden asbestvezels niet in de omgevingslucht kon worden vastgesteld. Daarentegen gaf TNO aan dat grote hoeveelheid asbestvezels vrijkwamen en in dakgoten en het achterliggende rioolstelsel terecht kwamen. Bij daken zonder dakgoten bleek de bodem in een smalle strook rondom het gebouw ernstig verontreinigd te zijn met asbestvezels. Dit rapport van TNO was mede gebaseerd op de onderzoeksresultaten van de sloop van ca 700 woningen in Lelystad waar op ca 40.000 m2 asbesthoudende dakbedekking was aangebracht. Dit project heb ik geleid als projectcoördinator. Daar is ook vastgesteld dat de bodem van de watergangen in die wijk zwaar verontreinigd waren met asbestvezels vanwege het gescheiden rioolstelsel. Regenwater werd separaat afgevoerd naar het oppervlaktewater. Afgezien van deze situatie bleek de bodem van de gehele wijk (ca 24 ha) ernstig verontreinigd te zijn met asbest. Deze verontreiniging bleek te zijn ontstaan tijdens de nieuwbouwfase en niet tijdens de gebruiksfase. Dit was voor ons nieuw.

—

Eindelijk mensen die normaal doen bij het woord asbest, bij opruiming worden alleen de grote stukken weg gehaald maar de “GEVAARLIJKE  STOFRESTEN” waaien vanzelf verder, dus opruimen heeft totaal geen zin. Niemand eet asbest, hooguit word het opgesnuift dus laat maar waaien.

—

Als veiligheidskundige heb ik met enige verbazing de discussie over de gevaren van asbest gelezen. Dit soort berichten geven aanleiding voor veel mensen om te denken dat asbest niet gevaarlijk is. Bewezen is dat asbest een cardiogene stof is waarbij mesotolioom bewezen alleen door asbest kan ontstaan. Het werken met asbest brengt risico’s met zich mee. Dit is onder andere in een rapport van de GGD beschreven. Maar ook het RIVM heeft hier meerdere rapporten van. Daarnaast wordt uitgegaan dat hecht gebonden asbest niet gevaarlijk is verwijderen duur. Bij verwijderen ga je aan asbest zitten. Als iets hecht is, kan dit onder minder strenge normen. Bij verweerde of niet hecht gebonden (ook in platen!) asbest is dit veel strenger. De kans dat asbest vrij komt is ook veel hoger. Controle is noodzakelijk! Wel ben ik het ermee eens dat dit makkelijker en goedkoper kan. Kortom: als bedrijf (coöperatie) vind ik dat je mensen (huurders, werknemers) moet beschermen en asbest moet verwijderen. Voor de particulier dien je het wel makkelijk en betaalbaar te houden om het op de juiste manier te behandelen en zo gevaarlijke situaties te voorkomen.

—

Ik ben het als oud-werknemer in de bouwwereld volkomen met dit onderzoek eens. Ik ben vanaf 1970 tot 2012 als bouwvakker, verkoper bouwmaterialen, onderhoudsopzichter woning- en utiliteitsbouw en laatstelijk als controleur van bouw- en woningtoezicht, werkzaam geweest. Zodoende heb ik de discussie rond asbestgebruik en sanering van vrij dichtbij meegemaakt. Ik heb het hypocriete beleid van  onze overheid meegemaakt dat asbestproducten wel verkocht en verwerkt  mochten worden, maar verwijderd moesten worden door “maanmannetjes”. Voorbeelden zal ik dus hierbij maar niet geven. Echter tegenwoordig is het zo, dat als ik tegen een jonger persoon zeg dat ik in mijn jeugdjaren door de pure witte asbest heb gelopen, kijkt men mij aan alsof ik van Mars kom en moet ik uitkijken dat ik niet direct in een instituut voor zwakzinnigen word opgenomen. Als ik tegenwoordig naar het  journaal kijk en er is een brand op waarbij asbest vrij komt, zit ik heel inspannend te kijken of er ook olifanten uit de lucht vallen, terwijl ik het idee heb dat de reporter nog nooit iets van asbest gezien heeft, laat staan in zijn handen gehad. Natuurlijk ben ik voor het verwijderen van stoffen in de bouw (en die zijn er) die gevaar kunnen opleveren voor mens en milieu. Maar op dit moment ben ik een paar duizend euro extra kwijt als ik een nieuw dak op mijn huis laat maken, terwijl ik dit zelf in een halve dag veilig geklaard zou hebben. Ik zou dan ook geen moment bang zijn dat ik binnenkort of in de toekomst aan asbestose kom te overlijden. Verder ben ik van mening dat er wel heel wat andere zaken zijn waar we ons zuurverdiende geld en duurbetaalde gemeenschapsgelden aan kunnen besteden die heel wat meer gezondheid- en milieuwinst zullen opleveren. Dus wat mij betreft: Prima initiatief en het mag de politiek en de media duidelijk gezegd worden wat de werkelijk is.

—

Er zijn heel veel slachtoffers onder mensen die asbest moesten verwerken. Er zijn ook mensen die met asbest gewerkt hebben en daar niets aan hebben overgehouden. Daar is nooit onderzoek naar gedaan. Talloze artikelen zijn er sinds 1949 over de schadelijkheid van asbest verschenen, maar nooit is er een publicatie geweest waarin staat beschreven waarom niet iedere werker gestorven is aan asbestose of aan een dergelijke longaandoening. Omdat ik zelf in de zestiger jaren twee jaar lang intensief met asbest omging in een ruimte die niet geventileerd werd en waar het mistig was van de asbeststof, ontstaan door boren, schuren en polijsten, werd ik na invoeren van de silicosewet in 1978 nieuwsgierig waarom ik nergens last van kreeg. Ik ben een niet-roker. Dat bracht me op een idee: ik heb familieleden van overledenen gevraagd naar de doodsoorzaak. Op één na waren alle asbestslachtoffers verwoede rokers. Toch vreemd dat ik daarover niets in de literatuur heb gelezen. En daarom is het ook vreemd dat de regering 3 miljard euro wil uitgeven om totaal ongevaarlijke platen asbest te verwijderen. En dit gebeurt bovendien op een heel dure manier. Op de door mijzelf genomen foto ziet u hoe in Hamburg asbest wordt verwijderd. Dat gaat heel wat goedkoper. Asbest is een fantastisch materiaal, maar het is niet gezond de vezels in te ademen. Asbest is ook het enige goede materiaal voor de vervaardiging van brandblusdekens. Dat zoiets verboden is kan men alleen maar toeschrijven aan asbestofobie. Misschien is asbest ook een uitstekend laxeermiddel. Maar geen farmaceutische fabriek wil dit uittesten, asbest is zo goedkoop, daar valt niets aan te verdienen.

—

En laten we ook een beetje normaal doen over lood in de bodem! Het RIVM heeft een paar maanden geleden een rapport gepubliceerd met als boodschap, dat ook een klein beetje hogere gehalten lood in de bodem bij kleine kinderen al tot 1 procentpunt minder IQ kunnen leiden. Gehalten die veelvuldig voorkomen in de bodem van vooroorlogse wijken en oude stads- en dorpskernen. Deze ‘nieuwe inzichten’ over lood worden her en der zonder kritische weging overgenomen. Allerlei onderzoeken worden opgestart op zoek naar lood in de bodem. Deze week stond in het plaatselijk sufferdje een waarschuwing van de gemeente Rotterdam: pas op voor lood! Hoeveel literatuurstudie over IQ (nauwkeurigheid, factoren die de hoogte zoal beïnvloeden) heeft RIVM eigenlijk uitgevoerd? Hoe vaak moet je als peuter buitenspelen op een bodem met wat hogere loodgehalten om hetzelfde effect te behalen als 1 x comazuipen tijdens de pubertijd?

—

In het verleden werden colovinyltegels uit woningen verwijderd waar een percentage van 0,1-2 % asbest in verwerkt zat. Dit werd onder dezelfde omstandigheden verwijderd als de meest gevaarlijke soort asbest van 60-100 %. De lijmtang van de colovinyltegels mocht altijd achterblijven vanwege het verwaarloosbare risico. De locatie werd altijd zonder problemen vrijgegeven. Tot enkele jaren geleden iemand zag dat er een goudmijn aan geld bleef liggen in al die woningen en het voor elkaar heeft gekregen dat ook al deze lijmlagen onder asbestcondities verwijderd moesten worden. Dubbel verdienen dus.

—

U heeft makkelijk praten, het zal uw tijd wel duren omdat u niet met asbest werkt. Doch ik heb 2 zwagers op relatief jonge leeftijd verloren, 68 en 72 jaar, beide aan mesothelioom! De eerste was modélmaker en onderbrandmeester van de bedrijfsbrandweer bij Stork Hengelo, heeft dus niet rechtstreeks met asbest gewerkt. De tweede, timmerman, die wel met asbest werkte. En hier in Twente, waar de Eternit fabriek staat en waar o.a. wegen gratis geplaveid werden met afval asbestvezelcement, vallen mensen “bij bosjes”, vaak nog voor hun pensioenleeftijd. Bij sommige ook de huisgenoten, omdat de asbestwerkers asbestvezels vanuit de fabriek in hun kleren mee naar huis namen, waar de kleren uitgeklopt werden voor ze gewassen werden. Hoe haalt u het in uw hoofd om asbestvezels, die bij verpulvering door brand of sloop vrijkomen, te bagatelliseren?

—

Met grote belangstelling heb ik vanmorgen kennis genomen van het pamflet “laten we eindelijk normaal doen over asbest”. De pers maakt gretig gebruik van deze publicatie. Ik ben het hartgrondig eens met de stelling en inhoud (ik veronderstel dat de Volkskrant deze correct heeft weergegeven).

—

Ik ben nu gepensioneerd arts en heb de ontwikkeling van asbest van de zijkant gevolgd. Inderdaad wordt er soms achteloos en soms overdreven voorzichtig mee omgegaan. Echter, het is soms levensgevaarlijk. Dat zal ik illustreren met enkele eigen ervaringen. Twee gevallen van gezonde mannen op middelbare leeftijd. De boodschap dat het wel meevalt suggereert dat asbest ongevaarlijk is, dat is niet zo. In de bouw, en vooral waar mensen ondeskundig zelf mee klussen, gebeurde het twee keer dat er slordig met asbest werd omgegaan. Een keer zaagde een doe-het-zelver een asbest afvoer door, kreeg binnen het jaar darmkanker en overleed daar binnen enkele jaren aan. In het andere geval gaf een huiseigenaar opdracht een asbest plafond te verwijderen uit een bedrijfshal zonder voorzorgsmaatregelen. Het stof daalde in de hele ruimte neer. Iedereen kon daar rondlopen. Ook hij kreeg binnen een jaar darmkanker en overleed daaraan. Dat asbest darmkanker geeft was mij niet bekend daarvoor. Het zou onderzocht moeten worden. Ik heb geen actie ondernomen, het waren niet mijn patienten. Mijn zoon, trappenbouwer, was er aan het werk en stopte er onmiddellijk vanwege die asbest. Hij heeft het overleefd. De theorie over asbest zoals ik die in een ver verleden leerde van prof de Minjer en dr. Lagerweij, destijds patholoog anatoom van het academisch ziekenhuis Utrecht en bedrijfsarts van de Demka in Utrecht, en ontdekker van het gevaar van asbest, is/was dat het bestaat uit scherpe naaldjes die diep in het weefsel kunnen doordringen en daar nooit meer weg gaan. De lange duur van de aanwezigheid van het naaldje veroorzaakt dan de chronische prikkeling met een kans op kanker. Kennelijk kan dat ook in de darm gebeuren.De kans is groter bij meer naaldjes in het weefsel. Doorzagen van een pijp is dan heel erg gevaarlijk. Het is dus geen vergiftiging die wel meevalt zoals je nu zou denken bij de krantenberichten over dat het risico wel meevalt. Inademen van asbesthoudende stof is een risico. Er hoeft maar één naaldje raak te zijn. Er kunnen vele jaren overheen gaan voor er kanker kan ontstaan. Het verband tussen de blootstelling en de ziekte wordt dan niet gezien. Dat er zo snel al darmkanker kan ontstaan is misschien niet bekend. daar is meer onderzoek voor nodig om het aan te tonen. Tot zolang is het beter om voorzichtig te blijven. Zolang de asbest geen naaldjes afgeeft, dus de intacte platen, is er geen gevaar. Bewerken is heel riskant.

—

Met de stelling dat het asbest verwijderings beleid op de schop moet ben ik met uw eens.. Maar uw rapport is wel houtje touwtje, zonder enige statistische onderbouwing. Bijgaand wat solidere info die het asbest gevaar in perspectief zetten. Wat waren de meetwaarden bij de branden in Roemond en Alkmaar? 10.000 vezels/m3 is de grenswaarde voor 8 urige blootstelling op de werkplek, 5 dagen per week. Dus een brand met 1.000.000 vezels/ m3 , is een 2,5 week blootstelling. en hoeveel komt er dan bij de bewoners terecht. Wat zijn de gemiddelde meting die asbestbeheerdsers registreren per m3 ? Dat zijn de vragen, die beantwoord zouden moeten worden.

—