Auteurs: E.R. Muller, I. Helsloot en J.D. Berghuijs
ISBN: 9789013046267
Uitgever: Wolters Kluwer
Jaar van uitgave: 2007

Beschrijving:

De brandweer speelt een belangrijke rol in de veiligheidszorg in Nederland. De brandweer heeft cruciale taken bij de preventie en bestrijding van branden en ongevallen en is een centraal onderdeel van de rampenbestrijding. De brandweer is een al eeuwenoude overheidsdienst die oorspronkelijk voortkomt uit de eigen verantwoordelijkheid van burgers. De huidige organisatorische en inhoudelijke complexiteit van het functioneren van de brandweer is groot. De technische ontwikkeling van het brandweervak is constant aan veranderingen onderhevig. In deze bundel beschrijven wetenschappers en brandweermensen de organisatie en het functioneren van de brandweer in Nederland. Het historische, huidige en toekomstige brandweerbestel wordt uitgebreid uit de doeken gedaan. De interne en externe organisatie van de brandweer komen naast de taken en activiteiten van de brandweer diepgaand aan de orde. Het boek is bestemd voor universiteiten, hogescholen en vakopleidingen alsmede voor de beroepspraktijk.

Meer informatie:

Ga voor meer informatie over het boek of om het te bestellen naar de website van de uitgever.

Auteurs: I. Helsloot, E. Oomes, R. Weever
ISBN: 978-90-8974-141-7
Uitgever: Boom Juridische Uitgevers
Verschijningsdatum: 2009

Beschrijving:

Op 9 mei 2008 zijn bij de bestrijding van een brand in een bedrijfsgebouw in De Punt in de regio Drenthe drie brandweermensen om het leven gekomen. De drie probeerden via een binnenaanval de brandhaard te bereiken toen zij werden overvallen door een plotselinge branduitbreiding. Het duurde ongeveer drie kwartier voordat collega’s hen konden bereiken. Zij waren toen al overleden. Direct na de plotselinge branduitbreiding startte een grootschalige reddings- en bergingsoperatie en werd de rampenbestrijdingsorganisatie opgestart om voor de nabestaanden en de collega’s te zorgen.

De verantwoordelijke gemeente Tynaarlo heeft een onafhankelijke onderzoekscommissie gevraagd om de gebeurtenissen te onderzoeken. Dit boek is het resultaat van dat onderzoek.

Aandacht wordt besteed aan de periode van alarmering tot plotselinge branduitbreiding, de reddingspogingen na de plotselinge branduitbreiding, het grootschalig brandweeroptreden, gericht op de berging van de omgekomen brandweermensen en het beheersen van de brand, het functioneren van de multidisciplinaire commandostructuur van de rampenbestrijdingsorganisatie en de psychosociale zorg aan directe nabestaanden en brandweercollega’s.

Het boek is hier te vinden.

Auteurs: A. Scholtens en P.B.G. Drent
Verschijningsdatum: maart 2004

Beschrijving:

Op zondagavond 23 maart 2003 om 21.04 uur wordt de gemeentelijke brandweer Haarlem gealarmeerd voor een kleine binnenbrand in de Koningkerk aan de Kloppersingel te Haarlem. Binnen ongeveer 40 minuten heeft de brand zich ontwikkeld tot een grote uitslaande brand. Voor het aanwezige brandweerpersoneel is dan duidelijk dat de kerk niet meer te behouden is. De inzet van de brandweer richt zich vanaf dat moment dan ook op het direct en indirect beschermen van de omgeving. Een half uur na het uitslaan van de brand valt één van de buitenmuren van de kerk om en komen drie brandweermensen om het leven.

Het aantal brandweermensen dat in de afgelopen zestien jaar bij het bestrijden van branden om het leven zijn gekomen, is daarmee op 25 gekomen.

Alle eerdere ongevallen zijn op grond van artikel 19, lid b van de Brandweerwet 1985 onderzocht door de toenmalige Inspectie Brandweerzorg en Rampenbestrijding (de ‘voorloper’ van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid).

Het omkomen van de drie brandweerlieden tijdens de bestrijding van de brand in de Koningkerk noodzaakte de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV), gezien haar wettelijke taak, opnieuw tot het instellen van een  incidentonderzoek.

Meer informatie:

Klik hier om het onderzoek te downloaden.

“Waar of niet: mensen kennen de gevaren van brand en vluchten zodra ze een brandalarm horen.” In het BNABlad, het vakblad van de Bond van Nederlandse Architecten, een vraaggesprek met Margrethe Kobes en een antwoord op deze en andere vragen omtrent de brandveiligheid van gebouwen.

Lees hier verder.

Hier treft u de afgeronde en nog lopende promotie-onderzoeken waarvoor Ira Helsloot de promotor was en of is.

Lopend promotie-onderzoek

Bas Heerma van Voss – De Nederlandsche Bank (per 1/9/2021)

Het lukt moderne staten maar slecht om de samenleving te beschermen tegen risico’s die wel groot zijn, maar niet acuut. Rationaliteit is soms ver te zoeken in het tegengaan van risico’s op een nucleaire ramp, de gevolgen van klimaatverandering, een pandemie of grote natuurrampen. Dit terwijl de samenleving wel verwacht van staten dat ze tegen dergelijke rampen wordt beschermd.

Het is een bekend feit dat mensen maar moeilijk kunnen omgaan met risico’s die veraf liggen, of risico’s met een kleine kans maar een hele grote impact – maar het is geen gegeven dat wat individuen niet kunnen, staten ook niet kunnen. Dit proefschrift onderzoekt wat de oorsprong is van het onvermogen van staten om rationeel te acteren tegen deze risico’s, wat er geleerd kan worden van positieve uitzonderingen en waar de mogelijkheden liggen voor verbetering.

Op 29 juni 2022 heeft Bas in De Balie tijdens een discussiebijeenkomst over ‘hoe rekening te houden met de volgende generaties’ een presentatie gegeven over zijn promotiewerk i.o. namelijk over de wijze waarop overheden omgaan met ‘lange termijn risico’s’.

Afgerond promotie-onderzoek

Christian Reuter – Onderzoek universiteit Darmstadt

A European Perspective on Crisis Informatics: Citizens’ and Authorities’ Attitudes Towards Social Media for Public Safety and Security

Sociale media maken tegenwoordig niet alleen deel uit van het dagelijkse leven en werk – zij worden (dus) ook gebruikt bij crises zoals COVID-19. Ook in die situaties gebruiken burgers sociale media om zichzelf te informeren of hun eigen inzet met die van andere burgers te coördineren. Om het publiek de weg te wijzen of het situationeel bewustzijn te vergroten, informeren hulpdiensten ook via de sociale media. Om deze processen te ondersteunen is het van groot belang om te weten hoe hulpdiensten en burgers handelen en om hun perceptie van sociale media in openbare veiligheid en beveiliging te onderzoeken.

Gebaseerd op de state of the art in ‘crisisinformatica’ bevat het proefschrift kwalitatieve en kwantitatieve studies over de houding van hulpdiensten en burgers in Europa ten opzichte van sociale media in noodsituaties. Grote representatieve studies zijn uitgevoerd in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Italië̈.

Verder behandelt het proefschrift een aantal nieuwe concepten en technologieën voor sociaal mediagebruik door burgers en autoriteiten die empirische zijn geëvalueerd.

Het proefschrift kan hier worden gedownload.

Ron de Wit – Veiligheidsregio Twente

Burgers, bestuur en brandweer; studies naar waardering van brandweerzorg

Het PhD-onderzoek van Ron de Wit zet een eerste stap in het ‘meten’ van de waarde van brandweerzorg en het bekijken van het (potentiële) gebruik daarvan bij bestuurlijke keuzes over beleid. Het uitgangspunt is dat maatschappelijke besluitvorming over de brandweerzorg gebaat is bij redelijke en onderbouwde afwegingen tussen kosten enerzijds en de (waardering van) de opbrengsten anderzijds. Het principe van de maatschappelijke kosten-baten afweging als instrument voor het beoordelen van risicobeleid is daarom als vertrekpunt genomen. De baten zijn daarin de veiligheidsopbrengst en de waarde die de maatschappij daaraan toekent. Dat kan gaan om waardering van telbare opbrengsten in termen van minder slachtoffers of schade maar ook opbrengst in de zin van de waardering van burgers voor de bescherming die brandweerzorg hen biedt.

De resultaten kunnen door betrokkenen bij de brandweer gebruikt worden bij beleidsvraagstukken rondom brandweerzorg.

U kunt het proefschrift hier bestellen of hier downloaden.

Jelle Groenendaal – Crisislab

Commandovoering in frontlijnorganisaties

Dit PhD-onderzoek richt zich op de vraag of en hoe in frontlijnorganisaties leidinggevenden het commando kunnen voeren, dat wil zeggen dat leidinggevenden aanwezig zijn in de frontlijn en opdrachten geven die onmiddellijk moeten worden uitgevoerd. Hoewel hulpverleningsdiensten als brandweer en politie traditioneel dergelijke leidinggevende functies hebben, is nog weinig bekend over het effect van commandovoering in de praktijk.

Het promotieonderzoek van Jelle Groenendaal geeft een eerste inzicht in de mogelijkheden en randvoorwaarden voor commandovoering in frontlijnorganisaties en in verschillende methoden om dat verschijnsel te onderzoeken zoals serious gaming en het gebruik van helmcamera’s tijdens echte incidenten.

Jelle was tot 1 januari 2015 zowel onderzoeker als promovendus bij Crisislab. Op 29 juni 2015 is hij gepromoveerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen, onder begeleiding van Ira Helsloot.

U kunt het proefschrift hier als pdf-bestand downloaden.

Vanaf 1 juli 2021 is Jelle associate onderzoeker bij Crisislab.

Bas Kolen – HKV Lijn in water

Certainty of uncertainty in evacuation for threat driven response

Wat is de beste evacuatiestrategie bij dreigende overstroming? Rampenplannen zetten vooral in op ‘preventief evacueren’. Maar dat is niet altijd haalbaar of slim? Inzetten op ‘verticale evacuatie’ als basisstrategie, naar een hogere verdieping of droge plek in het overstroomde gebied, is verstandiger, toont Bas Kolen in zijn proefschrift aan. ‘Nu kan het gebeuren dat we mensen de verkeerde kant op sturen.’ Als hulpmiddel heeft hij daarom ook een bijsluiter voor rampenplannen ontwikkeld.

Bas is op 9 oktober 2013 gepromoveerd aan de Radboud Universiteit Nijmegen, onder begeleiding van Ira Helsloot.

Het proefschrift van Kolen is gefocust op het organisatie- en besluitvormingsproces omtrent massa-evacuaties bij de dreiging van een grote ramp (bijvoorbeeld een overstroming) en de relatie tussen verschillende overheden, hulpverleningsdiensten en burgers. In het onderzoek staan de onzekerheden bij het herkennen van gevaar, het uitleggen van gevaar, de vertaling naar de impact, het  besluitvormingproces over verschillende strategieën voor evacueren en de reacties van burgers en hulpverleningsdiensten centraal.

In het oktobernummer van het Magazine Nationale Veiligheid en Crisisbeheersing geeft Bas Kolen een indruk van enkele conclusies uit zijn onderzoek.

Een exemplaar van het proefschrift kan worden opgevraagd via: b.kolen@hkv.nl.

Margrethe Kobes – NIFV

De toepassing van serious gaming bij onderzoek naar het menselijk gedrag bij brand

Mensen gedragen zich in een noodsituatie anders dan in brandveiligheidsbeleid wordt aangenomen. Daardoor zijn brandveiligheidsmaatregelen in gebouwen niet voldoende effectief in geval van nood. Dit blijkt uit onderzoek door Margrethe Kobes, waarin ze met serious gaming de interactie tussen de mens en omgeving onderzocht. Op 25 oktober 2010 is Margrethe als eerste promovendus bij Crisislab gepromoveerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam, onder begeleiding van Ira Helsloot.

Voor het verkennen van de psychonomische wetmatigheden die ze zocht, ontwikkelde Kobes een nieuwe onderzoeksmethode die gebruik maakt van serious gaming. Daarmee kan het al of niet zelfredzame gedrag in noodsituaties op een virtuele, maar zeer realistische wijze worden onderzocht. Zo bleek dat laaggeplaatste groene vluchtbordjes effectiever zijn dan de gebruikelijke hooggeplaatste.

Een Nederlandse samenvatting van proefschrift van Margrethe kan hier gedownload worden, het hele Engelse proefschrift hier.