Archief

Op donderdag 31 januari 2019 om 12.30 uur verdedigde Ron de Wit, plaatsvervangend commandant bij brandweer Twente en tevens extern promovendus bij Crisislab, aan de Radboud Universiteit Nijmegen zijn proefschrift ‘Burgers, bestuur en brandweer; studies naar waardering van brandweerzorg’.

Het proefschrift zet een eerste stap in het ‘meten’ van de waarde van brandweerzorg en het bekijken van het (potentiële) gebruik daarvan bij bestuurlijke keuzes over beleid. Het uitgangspunt is dat maatschappelijke besluitvorming over de brandweerzorg gebaat is bij redelijke en onderbouwde afwegingen tussen kosten enerzijds en de (waardering van) de opbrengsten anderzijds. Het principe van de maatschappelijke kosten-baten afweging als instrument voor het beoordelen van risicobeleid is daarom als vertrekpunt genomen. De baten zijn daarin de veiligheidsopbrengst en de waarde die de maatschappij daaraan toekent. Dat kan gaan om waardering van telbare opbrengsten in termen van minder slachtoffers of schade maar ook opbrengst in de zin van de waardering van burgers voor de bescherming die brandweerzorg hen biedt.

De resultaten kunnen door betrokkenen bij de brandweer gebruikt worden bij beleidsvraagstukken rondom brandweerzorg.

U kunt het proefschrift hier bestellen of hier downloaden.

Ira Helsloot is per 1 januari 2019 lid geworden van de Raad van advies Wet onafhankelijke risicobeoordeling Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. De Raad van advies reflecteert op de wijze waarop de NVWA risico’s beoordeelt. De Wet onafhankelijke risicobeoordeling Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit uit 2006 geeft de opdracht aan de NVWA om een risicobeoordeling uit te voeren als een wetenschappelijk gefundeerd proces, bestaande uit vier stappen, te weten gevareninventarisatie, gevarenkarakterisatie, blootstellingschatting en risicokarakterisatie. De Wet bepaalt dat een Raad van advies erop toeziet dat de risicobeoordeling op onafhankelijke wijze tot stand komen en bewaakt de wetenschappelijke kwaliteit van de risicobeoordeling.

Hier treft u het Besluit tot installering en de Bekendmaking van de nevenfuncties van de leden van de Raad.

Door de Hogeschool Rotterdam is eind 2017 geconstateerd dat bij één van haar gebouwen de gevelbeplating niet voldoet aan de brandveiligheidseisen. Het bestuur van de Hogeschool heeft daarom besloten dit pand in eerste instantie tijdelijk te sluiten en in tweede instantie om het definitief te slopen. Crisislab heeft een evaluatie uitgevoerd naar hoe de besluitvorming over de brandveiligheid in deze locatie heeft plaatsgevonden.

De evaluatie kunt u hier downloaden.

Op zaterdagmiddag 23 juni 2018 kwam de tanker Bow Jubail in aanvaring met een steiger in de Petroleumhaven in Rotterdam. Hierdoor is ruim 200 ton stookolie vrijgekomen die zich heeft verspreid over onder andere de Nieuwe Waterweg, de Nieuwe Maas en de Oude Maas. Ook havens, kades en oevers raakten vervuild door het vrijkomen van de vele hoeveelheid olie.

In opdracht van Divisie Havenmeester Rotterdam (DHMR) voerde Crisislab een lerende evaluatie uit naar de inzet van DHMR die zich voor een belangrijk deel richtte op het voorkomen van de verspreiding. Op zondag 24 juni heeft DHMR een crisisteam geformeerd om de opruimwerkzaamheden samen met RWS in de havens en op de rivier gecoördineerd te laten plaatsvinden. De evaluatie die onder andere ingaat op de interne alarmering, het waarschuwen van de havenpartners, de eerste incidentbestrijding en besluitvorming door het crisisteam over het vrijwillig wegvaren en het schoonmaken van schepen en de infrastructuur is in december 2018 afgerond. 

Op 16 oktober 2018 is door de Tweede Kamer een wijziging van de Wet milieubeheer aangenomen waarin wordt gesteld dat na 2024 er geen asbest op de Nederlandse daken meer mag liggen.

Ira Helsloot gaat in het oktobernummer van 2018 van het magazine Vastgoed Adviseur van VBO Makelaar in op de in zijn ogen waanzinnige disproportionele maatregel en wat dit de samenleving onnodig kost. Het artikeltje kunt u hier downloaden.

In De Volkskrant van 27 oktober 2018 gaat ook Marin van Sommeren in zijn column in op de absurditeit van het investeren van 1,5 miljard in de sanering van asbestdaken en waarom bestuurders zo onterecht bang zijn voor de nuchtere Nederlander. De column treft u hier.

Naar aanleiding van een zedenincident op een buitenschoolse opvang in De Bilt dat in augustus 2017 bekend werd, voerde Crisislab in opdracht van de gemeente een evaluatie uit. Doel van de evaluatie is om te kijken hoe het gemeentelijke toezichts- en handhavingsproces is ingericht en uitgevoerd en of het incident op de buitenschoolse mogelijk aanleiding geeft tot aanpassingen.

De evaluatie richtte zich niet op het crisismanagement tijdens het incident bij de buitenschoolse opvang. Het incident was voor de gemeente vooral aanleiding om haar eigen toezicht- en handhavingsproces tegen het licht te houden.

Belangrijk kernpunt in al ons onderzoek is dat wij streven naar redelijk en proportioneel veiligheidsbeleid en daarom ook uitgaan van de wijze waarop mensen in de praktijk (moeten) handelen. Dit houdt onder andere in dat incidenten, hoe vreselijk deze ook zijn, niet per definitie hoeven te leiden tot aanpassing van vaak goed doordacht (gemeentelijk) beleid.

Studenten van de Radboud Universiteit Nijmegen hebben in het kader van hun masteropleiding Besturen van Veiligheid een publieksonderzoek uitgevoerd naar de mening van burgers over de risico’s van kerncentrales/kernenergie. Door Crisislab zijn de resultaten verwerkt tot een rapportage.

Net als in de eerdere publieksonderzoeken die wij hebben uitgevoerd is ook op dit thema de ‘narrige burger’ weer zichtbaar: als bestuurder zouden ze niet investeren in maatregelen om (stralings)risico’s van kerncentrales en kernenergie te voorkomen, terwijl zij als consument deze maatregelen juist wel zouden willen zien.

Het publieksonderzoek kunt u hier downloaden.

Eerdere publieksonderzoeken die door Crisislab zijn uitgevoerd, zijn:

• Meer blauw op straat
• Veiligheidsmaatregelen op Schiphol
• De chemie tussen Chemelot en Geleen
• Wonen in een transformatiewoning
• Risico’s en gevaren in de Drechtsteden
• Risico’s en incidenten in de Jeugdzorg
• Asbestbrand Roermond
• Parkeerbeleid in Enkhuizen.

Ira Helsloot en Jaap Hanekamp hebben een bijdrage geleverd aan de essaybundel Experts over preventie van beroepsziekten door stoffen die in opdracht van het ministerie van SZW is opgesteld. Zij pleiten in hun bijdrage ‘Bouwstenen voor proportioneel stoffenbeleid voor SZW’ voor een kosten-batenanalyse van het stoffenbeleid in plaats van het voorzorgsdenken dat momenteel onzekerheid over de effecten van stoffen vertaalt in extreem lage grenswaarden.

De bijdrage ‘Bouwstenen voor proportioneel stoffenbeleid voor SZW’ vindt u hier. De gehele bundel Experts over preventie van beroepsziekten door stoffen treft u hier.

Vanaf 13 september 2018 maakt Ira Helsloot deel uit van de door de minister van Defensie ingestelde visitatiecommissie Defensie en Veiligheid. Onder voorzitterschap van Gerdi Verbeet zal de commissie de komende drie jaar op onafhankelijke wijze de voortgang en de doelbereiking van het plan van aanpak “Een veilige Defensie-organisatie” voor de periode 2018–2020 toetsen. Dit plan van aanpak is opgesteld naar aanleiding van onderzoeken van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar de dodelijke ongevallen in Ossendrecht en Kidal, en van het rapport van de commissie Van der Veer. De conclusie is dat de veiligheidscultuur bij Defensie tekortschiet. Het plan van aanpak bestaat uit veertig maatregelen om de veiligheid bij Defensie als werk-, leef-, en leeromgeving te vergroten.

De beide andere leden van de commissie zijn: Patrick Cammaert en Josette van Doorn. Cammaert diende tijdens diverse VN missies en is sinds 2008 in verschillende rollen betrokken bij vredes- en veiligheidsaangelegenheden voor de Verenigde Naties in New York. Van Doorn is werkzaam op het gebied van operationele veiligheid in de chemische sector.

De visitatiecommissie rapporteert jaarlijks over haar bevindingen aan de Minister van Defensie.

De brief van de minister van Defensie treft u hier, en het instellingsbesluit in de Staatscourant hier.

In opdracht van de brancheorganisatie voor dienstverlenende bedrijven in de procesindustrie (VOMI) en de Stichting Samenwerken voor Veiligheid (SSVV) heeft Crisislab gekeken of en hoe de risico-regelreflex (RRR) optreedt in het veiligheidsbeleid van aannemers en opdrachtgevers in de (petro)chemische industrie.

De RRR is de reflex c.q. neiging van organisaties en de overheid om naar aanleiding van (het publiekelijk worden van) incidenten direct veiligheidsmaatregelen te treffen ter reducering van het risico, zonder de kosten en baten van deze maatregelen bewust af te wegen. De reflex kan leiden tot disproportionele en nadelige ingrepen. Met maatregelen worden alle soorten interventies bedoeld, dat wil zeggen zowel wet- en regelgeving als normstelling, toezicht en uitvoeringsmaatregelen. De kosten en baten kunnen zowel materieel als immaterieel zijn’.

In het onderzoek constateerden wij samen met onze gesprekspartners dat de RRR ook binnen de procesindustrie een serieus probleem is. De RRR leidt in de praktijk vooral tot extra eisen aan aannemers, die allerlei neveneffecten met zich meebrengen. Wij hebben daarom gekozen voor een ‘prikkelend’ rapport met als doel het aanwakkeren van een discussie binnen de procesindustrie over veilig werken en de verantwoordelijkheden die zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer daarvoor heeft.

De rapportage is nu openbaar en hier te downloaden.

Een artikeltje in het Bilfinger magazine treft u hier.

Meer informatie over de risico-regelreflex is hier te vinden.

De minister van EZK, Erik Wiebes, heeft een panel van drie hoogleraren gevraagd om een methodologisch oordeel te geven over de huidige wijze van berekening van het aardbevingsrisico en een advies hoe (beter) om zou moeten worden gegaan met de versterking van huizen tegen dat risico. Prof. dr. Ira Helsloot is één van de hoogleraren van het panel. Verder bestaat het panel uit prof. dr. Eric Cator (Radboud Universiteit Nijmegen) en prof. dr. Jan Rots (TU Delft).

Het eerste deel van het advies vindt u hier en maakt onderdeel uit van het advies van de Mijnraad dat op 2 juli 2018 aan de minister werd gegeven.

Op 4 juli 2018 is het advies in de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat behandeld en hebben de hoogleraren een toelichting gegeven. Onder andere De Telegraaf en het Dagblad van het Noorden hebben daar aandacht aan besteed.

Een diepgaandere versie van het advies van de hoogleraren is eind juli 2018 verschenen als definitief advies en kunt u hier downloaden. Nadere vragen van het ministerie hebben geleid tot een een eerste vervolgadvies en een addendum.

In januari 2019 is nog een specifiek advies over de berekeningswijze van het aardbevingsrisico voor infrastructuur gevraagd. Dit advies zal binnenkort uitkomen.

Om iets na elf uur ’s morgens op 12 mei 2017 raakte bij sloopwerkzaamheden van het gemeentehuis in Woerden een bouwvakker bekneld door het instorten van twee verdiepingsvloeren. Al snel werd door de leidinggevenden van de brandweer de inschatting gemaakt dat het slachtoffer niet te redden was waarna op enig moment met een bergingsoperatie werd gestart. Deze bergingsoperatie duurde uiteindelijk alles bij elkaar tot ongeveer half negen ‘s avonds.

Door de Veiligheidsregio Utrecht is aan Crisislab gevraagd om een beknopte lerende systeemevaluatie uit te voeren waarbij de hoofdvraag was: Hoe heeft het besluitvormingsproces tijdens de reddings- en bergingsoperatie op COPI-niveau plaatsgevonden en wat was de betekenis ervan voor de snelheid van het totale optreden?

Een lerende systeemevaluatie duidt op het feit we alleen een oordeel geven over het optreden dat gerelateerd kan worden aan het systeem van brandbestrijding c.q. crisisbeheersing. Separaat heeft er op 11 januari 2018 een leertafel plaatsgevonden waarin de betrokken actoren ook een persoonlijke feedback op hun handelen hebben gekregen.

De rapportage is nu openbaar en hier te downloaden.

In opdracht van een aantal grote infrabeheerders (TenneT, Schiphol, Havenbedrijf Rotterdam, Rijkswaterstaat, ProRail en Gasunie) heeft Crisislab in 2018 onderzoek gedaan naar de omgang met (mogelijke) blindgangers door deze infrabeheerders. Het onderzoek betrof met name een inventarisatie van de goede en minder goede praktijken die zich op dit terrein ontwikkeld hebben. Crisislab evalueerde hiervoor onder andere het beleid van de verschillende infrabeheerders. Ook is het beleid met elkaar vergeleken zodat uitspraken gedaan kunnen worden over wat raadzaam is als de infrabeheerders tot een meer gezamenlijk en uniform beleid willen komen.

De rapportage kunt u hier downloaden.

In opdracht van de Veiligheidsregio Utrecht (VRU) voerde Crisislab een publieksenquete uit om te kijken of de communicatie over de risico’s van het BRZO-bedrijf S.C. Johnson Europlant B.V. volstaat. Gekeken is onder andere hoe omwonenden van het bedrijf in Mijdrecht zich voelen, of en hoe zij geïnformeerd zijn over de risico’s en of en hoe zij daarover geïnformeerd zouden willen worden. De VRU heeft ervoor gekozen om de data zelf te verwerken tot een rapportage.

Eerdere publieksonderzoeken die door Crisislab zijn uitgevoerd en te vinden zijn op onze website zijn:

• Meer blauw op straat
• Veiligheidsmaatregelen op Schiphol
• De chemie tussen Chemelot en Geleen
• Wonen in een transformatiewoning
• Risico’s en gevaren in de Drechtsteden
• Risico’s en incidenten in de Jeugdzorg
• Asbestbrand Roermond
• Parkeerbeleid in Enkhuizen.

Crisislab heeft in opdracht van Van Citters Beheer (VCB, beheerder van het voormalige ThermPhoscomplex) een advies uitgebracht over een aanbestedingsvraagstuk rond de sanering van de voormalige ThermPhos-fabriek in Vlissingen. Deze fabriek, waar fosfor werd geproduceerd, is in 2012 als laatst overgebleven fosforfabriek in Europa failliet gegaan. Fosfor is pyrofoor (dat wil zeggen dat het ontbrandt aan de lucht), wat hoge eisen stelt aan de veiligheidsmaatregelen en de deskundigheid van de bij de sanering betrokken medewerkers. Verder is er sprake van aanwezigheid van asbest en (voornamelijk licht) radioactief materiaal, die qua sanering normaliter om een benadering vragen die strijdig is met de noodzakelijke werkwijze bij de sanering van fosfor-besmet materiaal. Crisislab heeft vanuit haar deskundigheid advies gegeven over de betekenis hiervan voor de eisen die gesteld moeten worden aan partijen die betrokken worden bij de sanering.

De master Bestuurskunde van de Radboud Universiteit Nijmegen is ook in 2018 weer gekozen tot de beste bestuurskunde masteropleiding van Nederland. Binnen het master programma scoort de specialisatie Besturen van Veiligheid, waarvoor Ira Helsloot verantwoordelijk is en wordt ondersteund door Crisislab, ook traditioneel hoog. Dit jaar gaven de studenten bijvoorbeeld gemiddeld een 4,6 (op een schaal van 5) op de vraag of ze veel geleerd hadden en een 5,0 als waardering voor de (gast)docenten. Een testimonial van een van de studenten leest u hier.

Door Crisislab en de Nijmeegse hoogleraar Eric Cator is in 2016/2017 een methode ontwikkeld om het verdacht gebied bij bombardementen uit de Tweede Wereldoorlog vast te stellen. Deze methode is medio 2017 Amsterdams beleid geworden.

In opdracht van de gemeente Amsterdam is deze methode verder verfijnd voor enkele specifieke situaties zoals de situatie dat er wegens opsporingswerkzaamheden al bekend is dat op bepaalde oppervlakken zeker geen blindgangers liggen. De rapportage hiervan kunt u hier downloaden.

In 2018 is de methode toegepast op twee specifieke locaties in Amsterdam: de Alaskahaven en Buiksloterham.

Ira Helsloot en Sander Kraaijenbrink vertellen in Bilfinger magazine (mei 2018) over de resultaten van een onderzoek dat Crisislab uitvoerde naar de effecten van de risico-regelreflex in de industrie. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de VOMI (brancheorganisatie voor dienstverlenende bedrijven in de procesindustrie) en de SSVV (Stichting Samenwerken voor Veiligheid).

Het betreffende artikeltje kunt u hier downloaden.

Studenten van de Radboud Universiteit Nijmegen hebben in het kader van hun masteropleiding Besturen van Veiligheid een publieksonderzoek uitgevoerd naar de mening van burgers naar meer blauw op straat. Door Crisislab zijn de resultaten verwerkt tot een rapportage.

Net als in de eerdere publieksonderzoeken die wij hebben uitgevoerd is ook op dit thema de ‘narrige burger’ weer zichtbaar: als bestuurder zouden ze niet investeren in meer blauw op straat, terwijl zij als consument juist wel meer blauw op straat zouden willen zien.

Het publieksonderzoek kunt u hier downloaden.

Eerdere publieksonderzoeken die door Crisislab zijn uitgevoerd, zijn:

• Veiligheidsmaatregelen op Schiphol
• De chemie tussen Chemelot en Geleen
• Wonen in een transformatiewoning
• Risico’s en gevaren in de Drechtsteden
• Risico’s en incidenten in de Jeugdzorg
• Asbestbrand Roermond
• Parkeerbeleid in Enkhuizen.

Door de stuurgroep IV-HO is een Raad van Advies ingesteld om te reflecteren op de huidige veiligheidsstand van zaken in het hoger onderwijs. Ira Helsloot was secretaris van deze raad. Samengevat waarschuwt de raad als eerste dat aandacht voor veiligheid niet ten koste mag gaan van de primaire onderwijsopgave. Als tweede merkt de raad op dat een werkelijke bedreiging van het leer- en onderzoeksklimaat juist onvoldoende aandacht krijgt: de veiligheid van meningsvorming staat onder druk in het hoger onderwijs. Het advies vindt u hier.