Crisislab organiseert samen met G4S een nieuwe vorm van OvD-trainingen voor de brandweer. Gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten waaronder die uit het lopende promotieonderzoek van Jelle Groenendaal heeft Crisislab een nieuwe trainingsvorm ontwikkeld. Centraal staat niet langer de nadruk op het continue rationeel beschouwen van de brandweerinzet maar op het besef dat de OvD slechts een of twee essentiële beslissingen kan nemen. Voor meer informatie klik hier. Cruciaal is dan dat de OvD vervolgens ook toeziet op communicatie en bewuste monitoring. Pilots van deze nieuwe trainingen lopen dit najaar met officieren uit Amsterdam en Kennermerland. Volgend jaar zullen in ieder geval alle officieren uit Gelderland Zuid deelnemen.

De discussie over de commandostructuur bij crisisbeheersing laat zien dat veiligheidsprofessionals en beleidsmedewerkers toch vooral in termen van oude commandostructuur willen blijven denken. Onderzoek heeft nu aangetoond dat deze ‘conservatieve dwarsliggers’ daar niets aan kunnen doen. Lees het in de decembercolumn van Astrid Scholtens. Klik hier om de column te downloaden en hier voor een overzicht van alle columns.

In opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap (CPW) zal Crisislab in de komende maanden een onderzoek uitvoeren naar de implementatie en effectiviteit van het Programma Versterking Opsporing. Dit programma heeft tot doel om procesfouten binnen Teams Grootschalig Optreden (TGO’s) vroegtijdig op te sporen. Met behulp van interviews en een serious game wordt ‘getest’ in hoeverre TGO’s in staat zijn om forenisch-procesmatige valkuilen te onderkennen. Klik hier voor meer informatie.

Van de Commissie Politie en Wetenschap (CPW) heeft Crisislab de opdracht gekregen om als tweede fase van het lopende onderzoek naar Politieleiderschap in de Netwerksamenleving te onderzoeken op welke wijze politiefunctionarissen momenteel feitelijk acteren in diverse veiligheidsnetwerken. Het uiteindelijke doel van dit vervolgonderzoek is om te komen tot meetbare en stuurbare normering van de politiedeelname in veiligheidsnetwerken. Klik hier voor meer informatie.

Dat chaordisch organiseren en zelfsturende teams een meerwaarde kunnen zijn voor organisaties is te lezen in het themanummer van Slow Management dat in zijn geheel gewijd is aan orde en chaos. Astrid Scholtens schreef in dat licht een gastcolumn over sturing in de rampenbestrijding. Klik hier om de column te downloaden en hier voor een overzicht van alle columns.

In haar nieuwe column stelt Astrid Scholtens dat “oude” wetenschap nog steeds een nuttige bijdrage kan leveren aan een betere, nieuwe praktijk. Klik hier om de column te downloaden en hier voor een overzicht van alle columns.

Ter motivering van het traject ‘Hoe kan het effectiever en efficiënter in de regio Drenthe’ heeft Ira Helsloot een gastcolumn geschreven in het magazine Hulpverleningsdienst Drenthe. Klik hier voor de column en klik hier voor een korte beschrijving van het traject en de eerste twee nieuwsbrieven over het traject.

In het magazine Nationale Veiligheid en Crisisbeheersing kunt u hier reacties lezen op het interview van Astrid Scholtens ‘Opperbevel in vredestijd’ dat begin februari in het NRC verscheen. Klik hier voor het oorspronkelijke NRC-artikel.

Wat heeft de Olympische 10 kilometer van Sven Kramer te maken met crisisbeheersing? Lees het in de jubileumcolumn van maart van Astrid Scholtens. Klik hier voor een overzicht van alle columns.

Dinsdag 30 maart zullen onderzoekers van het Zweedse CRISMART – onderdeel van het Swedish National Defense College – een bezoek brengen aan Crisislab en de Vrije Universiteit om een gezamelijk project over emergent groups te bespreken en om informatie over onderzoeksprojecten uit te wisselen. Er worden onder andere presentaties gehouden over commandovoering en de toelaatbaarheid van risico’s bij fysieke veiligheidsbeleid.

Auteurs: Astrid Scholtens, Michiel de Weger (NLDA) en Wouter Jong (NGB)
Uitgever: NIFV, Politieacademie, Nederlandse Defensieacademie
ISBN: 978-90-5643-378-9
Verschijningsdatum: augustus 2009

Beschrijving:

Naar aanleiding van terroristische aanslagen in New York, Madrid en Londen en uitbraken van de vogelpest en SARS rees de vraag of, hoe en wanneer landelijke aansturing een alternatief kan zijn voor bestaande lokale aansturing. Het antwoord op de vraag wordt beschreven in het rapport “Landelijke operationale aansturing: Een verkenning naar de wenselijkheid van landelijke operationele aansturing tijdens crises”. Klik hier om het rapport in z’n geheel te downloaden.

Het optreden van de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb na het uitkomen van het rapport over de rellen in Hoek van Holland maakte weer eens zichtbaar dat er twee typen crisisbeheersing zijn: bestuurlijke crisisbeheersing en feitelijke crisisbeheersing. In haar GRIP4-column van januari legt Astrid Scholtens uit wat het verschil is. Klik hier om de column te downloaden en klik hier voor een overzicht van alle columns.

In een artikel van Binnenlands Bestuur wordt er kritisch gekeken naar een nieuw informatiesysteem dat de crisisbeheersing landelijk moet verbeteren. Astrid Scholtens schreef al eerder in een column dat knelpunten in de crisisbeheersing niet zomaar worden opgelost door technische middelen (klik hier om de column te downloaden). Ira Helsloot gaat in Binnenlands Bestuur nog een stapje verder. Hij stelt dat technische systemen en meer informatie niet meetbaar extra mensenlevens redden. Klik hier om het artikel uit Binnenlands Bestuur te downloaden.

De huidige organisatie voor rampenbestrijding die bij een calamiteit in het leven wordt geroepen, is een belemmering voor het handelen van hulpverleners en werkt vertragend. Het is bovendien een illusie dat de burgemeester in die structuur het ‘opperbevel’ over de hulpoperaties kan voeren. Dat zegt crisisonderzoeker Astrid Scholtens in de wetenschapsbijlage van het NRC van 6 februari. Klik hier om het artikel te downloaden.

Dit kopte het NRC Handelsblad op 28 september. In het bijbehorende artikel werd ingegaan op de toenemende problemen met het nieuwe crisiscommunicatiesysteem C2000. Astrid Scholtens stelt dat dergelijke nieuwe communciatiesystemen nog al eens worden gebruikt om geconstateerde knelpunten in de commandostructuur van de crisisbeheersing op te lossen. Maar “die los je niet zomaar op door er een nieuw systeem tegen aan te zetten.” Het artikel van het NRC download u door hier en hier te klikken. In haar nog te publiceren maandelijkse column voor GRIP 4 van oktober gaat Astrid Scholtens nader in op dit onderwerp.

Auteurs: I. Helsloot, E. Brainich en R. Reitsma (eds.)
ISBN: 978-90-8974-026-7
Uitgever: Boom Juridische Uitgevers
Verschijningsdatum: 2008

Beschrijving:

In dit boek wordt het begrip evacuatie opgevat als het proces van alarmering, waarschuwing, voorbereiding en vertrek in geval van een dreigende overstroming. Hierbij worden mensen, dieren en bezittingen van een onveilige naar een relatief veiligere plaats overgebracht. Er wordt vooral gekeken naar grootschalige evacuaties. Gegeven de aard en omvang van (dreigende) overstromingen leent het crisistype overstromingen zich bij uitstek voor het beschrijven van grootschalige evacuaties.

Evacuatie bestaat uit een theoretisch deel en een deel waarin praktijkbeschrijvingen centraal staan. Het eerste deel opent met een overzichtshoofdstuk waarin wordt ingegaan op de basisbeginselen van evacuatiestrategieën. Vervolgens wordt in aparte hoofdstukken aandacht besteed aan de modellering van evacuatiestromen, het juridisch kader waarbinnen evacuatie plaatsvindt, het (zelfredzame) gedrag van burgers rondom evacuatie en communicatiestrategieën. De hoofdstukken in het tweede deel gaan in op diverse praktische aspecten van evacuatie, zoals de voorbereiding op nationaal niveau van grootschalige evacuaties en de relatie tussen vitale infrastructuur en grootschalige evacuaties. Ook wordt er een internationale vergelijking gemaakt tussen de voorbereiding op grootschalige evacuaties in verschillende landen, zoals de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en Japan, met aandacht voor hun eventuele ervaringen met grootschalige evacuaties. Tot slot wordt er ingegaan op de evacuatie van justitiële inrichtingen en komen de Zeeuwse bevindingen omtrent evacuatie naar aanleiding van een recente oefening aan bod.

Meer informatie:

Ga om het boek te bestellen of voor meer informatie naar de website van de uitgever.

Auteurs: I. Helsloot, E. Oomes, R. Weever
ISBN: 978-90-8974-141-7
Uitgever: Boom Juridische Uitgevers
Verschijningsdatum: 2009

Beschrijving:

Op 9 mei 2008 zijn bij de bestrijding van een brand in een bedrijfsgebouw in De Punt in de regio Drenthe drie brandweermensen om het leven gekomen. De drie probeerden via een binnenaanval de brandhaard te bereiken toen zij werden overvallen door een plotselinge branduitbreiding. Het duurde ongeveer drie kwartier voordat collega’s hen konden bereiken. Zij waren toen al overleden. Direct na de plotselinge branduitbreiding startte een grootschalige reddings- en bergingsoperatie en werd de rampenbestrijdingsorganisatie opgestart om voor de nabestaanden en de collega’s te zorgen.

De verantwoordelijke gemeente Tynaarlo heeft een onafhankelijke onderzoekscommissie gevraagd om de gebeurtenissen te onderzoeken. Dit boek is het resultaat van dat onderzoek.

Aandacht wordt besteed aan de periode van alarmering tot plotselinge branduitbreiding, de reddingspogingen na de plotselinge branduitbreiding, het grootschalig brandweeroptreden, gericht op de berging van de omgekomen brandweermensen en het beheersen van de brand, het functioneren van de multidisciplinaire commandostructuur van de rampenbestrijdingsorganisatie en de psychosociale zorg aan directe nabestaanden en brandweercollega’s.

Het boek is hier te vinden.

Auteurs: A. Scholtens en P.B.G. Drent
Verschijningsdatum: maart 2004

Beschrijving:

Op zondagavond 23 maart 2003 om 21.04 uur wordt de gemeentelijke brandweer Haarlem gealarmeerd voor een kleine binnenbrand in de Koningkerk aan de Kloppersingel te Haarlem. Binnen ongeveer 40 minuten heeft de brand zich ontwikkeld tot een grote uitslaande brand. Voor het aanwezige brandweerpersoneel is dan duidelijk dat de kerk niet meer te behouden is. De inzet van de brandweer richt zich vanaf dat moment dan ook op het direct en indirect beschermen van de omgeving. Een half uur na het uitslaan van de brand valt één van de buitenmuren van de kerk om en komen drie brandweermensen om het leven.

Het aantal brandweermensen dat in de afgelopen zestien jaar bij het bestrijden van branden om het leven zijn gekomen, is daarmee op 25 gekomen.

Alle eerdere ongevallen zijn op grond van artikel 19, lid b van de Brandweerwet 1985 onderzocht door de toenmalige Inspectie Brandweerzorg en Rampenbestrijding (de ‘voorloper’ van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid).

Het omkomen van de drie brandweerlieden tijdens de bestrijding van de brand in de Koningkerk noodzaakte de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV), gezien haar wettelijke taak, opnieuw tot het instellen van een  incidentonderzoek.

Meer informatie:

Klik hier om het onderzoek te downloaden.

Auteur: A. Scholtens
Verschijningsdatum: 2007

Beschrijving:

Al jarenlang wordt onderkend dat samenwerking van essentieel belang is voor de rampenbestrijding en crisisbeheersing. Nog steeds worden initiatieven genomen om deze (multidisciplinaire) samenwerking te optimaliseren. Of het nu gaat om de intensivering van de civiel-militaire samenwerking, de oprichting van de veiligheidsregio’s of het opzetten van een landelijk multidisciplinair oefencentrum; het kernbegrip is samenwerking.

In haar lectorale rede gaat Astrid Scholtens nader in op dit onderwerp. Zij stelt onder andere dat de wetgever er in de jaren tachtig als vanzelfsprekend, maar onterecht, vanuit is gegaan dat leiding en coördinatie noodzakelijk is om de samenwerking tijdens een ramp tot stand te brengen. De praktijk laat zien dat het belang van gestuurde samenwerking in de acute bestrijdingsfase wordt overschat. De sleutel voor goed samen werken tijdens een ramp of crisis ligt niet in de bestrijdingsfase zelf, maar in de fase ervoor, dat wil zeggen in de voorbereidende fase. Door toepassing van theorieën over ‘gedeelde besluitvorming’ concludeert Scholtens dat eenheden bij de crisisbeheersing in de voorbereiding hun taak, inclusief een totaalbeeld, met de paplepel ingegoten moeten krijgen. Zij kunnen dan zelf relevante operationele beslissingen nemen. Informatiesystemen moeten dan niet, zoals in zijn algemeenheid wordt gedacht, dienen om de centrale beslisser te informeren, maar moeten juist de eenheden ter plaatse helpen hun besluit te nemen.

Meer informatie:

Klik hier om de rede als PDF-bestand te downloaden.

Auteurs: A. Scholtens, I. Helsloot, e.a.
Uitgever: NIFV
ISBN: 978-90-5643-373-4
Verschijningsdatum: 2008

Beschrijving:

Dit is de tweede druk van de uitgave ‘Stroomuitval in de Bommeler- en Tielerwaard in december 2007; een evaluatie van de hoofdstructuur van de rampenbestrijdingsorganisatie in de regio Gelderland Zuid in termen van effect’. De eerste druk is in september 2008 verschenen.

Astrid Scholtens, toen nog lector Crisisbeheersing, heeft samen met Ira Helsloot en onderzoekers van het NIFV, de crisisbeheersing door de overheid tijdens de stroomstoring in de Bommeler- en Tielerwaard in december 2007 onderzocht. De focus lag daarbij op het effect van het handelen van de overheid en dus minder op (het functioneren van) de interne organisatie. Dit is op twee manieren gebeurd:

Ten eerste is gekeken naar wat het effect was van de afgekondigde maatregelen (besluitvorming) op de operatiën en de uitvoering van de bevolkingszorg.

Ten tweede is gekeken naar wat het effect was van de operatiën en de uitvoering van de bevolkingszorg op de ontvangen zorg van de burgers. Uiteindelijk wordt een oordeel over het functioneren van de crisisorganisatie vooral bepaald door de mate waarin de bevolking feitelijke én gepercipieerde zorg heeft ontvangen.

Tevens is er in het onderzoek expliciete aandacht geweest voor het sturingsvraagstuk, dat wil zeggen voor de wisselwerking tussen besluitvorming op strategisch niveau en uitvoering op operationeel niveau.

Meer informatie:

Het boek kan hier gedownload worden.