Archief

Crisislab ondersteunt de provincie Noord Brabant bij de ontwikkeling van een nieuwe visie op extern veiligheidsbeleid dat daarbij nadrukkelijk wordt gezien als onderdeel van het bredere beleid van de provincie zoals verwoord in de Agenda voor Brabant. De nieuwe beleidsvisie moet proportioneel (de beschikbare middelen op de juiste plaats) en redelijk (rekening houdend met andere belangen die ook veiligheid opleveren) zijn. Op 30 november heeft in dit verband een discussiebijeenkomst met de commissie Ecologie en Handhaving van de Provinciale Staten plaatsgevonden.

Crisislab ondersteunt de provincie Noord Brabant bij de ontwikkeling van een nieuwe visie op extern veiligheidsbeleid dat daarbij nadrukkelijk wordt gezien als onderdeel van het bredere beleid van de provincie zoals verwoord in de Agenda voor Brabant. De nieuwe beleidsvisie moet proportioneel (de beschikbare middelen op de juiste plaats) en redelijk (rekening houdend met andere belangen die ook veiligheid opleveren) zijn. Op 30 november heeft in dit verband een discussiebijeenkomst met de commissie Ecologie en Handhaving van de Provinciale Staten plaatsgevonden.

In opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap (CPW) heeft Crisislab onderzoek verricht naar de wijze waarop Vaste Kern Leidinggevenden (VKL) van Teams Grootschalige Opsporing (TGO) in de praktijk omgaan met procesvalkuilen, waaronder tunnelvisie. Dit onderzoek is nu uitgegeven in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.

Het afgelopen decennium is binnen de opsporingspraktijk veel aandacht besteed aan het beter kunnen onderkennen en voorkomen van tunnelvisie in het opsporings- en vervolgingsproces, vooral bij de maatschappelijk ‘zwaarder’ ervaren misdrijven. Toch is tot op heden weinig empirisch onderzoek verricht naar de wijze waarop in de dagelijkse opsporingspraktijk met tunnelvisie wordt omgegaan. Bovendien is uit de literatuur bekend dat, naast tunnelvisie, ook andere procesaspecten van invloed (kunnen) zijn op de effectiviteit en efficiency van besluitvorming in rechercheteams.

In dit onderzoek wordt daarom onderzocht hoe Vaste Kern Leidinggevenden (VKL) van Teams Grootschalige Opsporing (TGO) in de praktijk omgaan met procesvalkuilen, waaronder tunnelvisie. Daarnaast wordt bekeken in hoeverre een serious game een geschikt instrument is om dit inzichtelijk te maken en of dit instrument ook voor leerdoeleinden gebruikt kan worden.

In de serious game blijken recherchemensen het gevaar van tunnelvisie breed te onderkennen. De keerzijde is dat de VKL-teams ‘onderzoeksenergie’ verspillen door juist slechts in zeer beperkte mate focus aan te brengen in het opsporingsonderzoek. Ook voor andere procesvalkuilen lijkt de opsporingspraktijk nog vatbaar.

De onderzoekers concluderen dat serious games bruikbaar zijn voor onderzoek naar besluitvorming door VKL-teams, maar dan wel als onderdeel van meerdere onderzoeksmethoden om een volledig beeld te krijgen. Daarnaast wordt geconcludeerd dat het gebruik van een serious game een nuttige bijdrage kan leveren aan de rechercheopleiding- en training. De serious game maakt procesmatige valkuilen bij het opsporingsonderzoek en de reactie van VKL-teams daarop voor henzelf inzichtelijk. Dit gebeurt bovendien op een leuke, goedkope en arbeidsextensieve manier en levert waardevolle inzichten op om onderwijs en training verder te verbeteren.

Auteurs: Ira Helsloot, Jelle Groenendaal & Barry van ‘t Padje
Uitgever: Reed Business: Amsterdam
ISBN: 978-90-352-4635-5
Verschijningsdatum: november 2012

Het volledige boek is hier te downloaden. Lees hier het nieuwsbericht op de website van de NOS over het onderzoek.

De adviescommissie Bouwen en Cultuur ingesteld door de minister van I&M om te adviseren over de ontwikkeling van de nieuwe Omgevingswet waarvan Ira Helsloot lid is, heeft een tussentijdse reflectie uitgebracht. Kern van de reflectie is dat het noodzakelijk is tot een simpele wet te komen met derhalve niet te veel planfiguren en tot een wet die de taken en bevoegdheden integraal legt waar ze horen: voor nationale belangen op nationaal niveau, voor provinciale belangen op provinciaal niveau en voor lokale belangen op lokaal niveau. Dit is conform de principes voor goede veiligheid stelsels beschreven in de oratie van Ira Helsloot.

De volledige brief aan de Minister van Infrastructuur en Milieu is hier terug te vinden.

Op 13 november heeft de Eerste Kamer vragen geformuleerd ten behoeve van de behandeling van het wetsvoorstel Basisnet. De vragen hebben een terecht kritische toonzetting. Het wetsvoorstel leidt vooral tot meer symbolisch veiligheidsbeleid. Zo worden er ‘veiligheidsafstanden’ (als product van kans maal effect) geïntroduceerd die bij elk incident overschreden zullen worden. Omdat het transport van gevaarlijke stoffen al zo veilig is moeten draconische normen van eens in de 100 miljoen jaar worden gesteld ‘anders zou de wet niet tot beperking van vervoersstromen leiden’. In de vragen van de Groen Links fractie wordt naar de oratie van Ira Helsloot verwezen.

Op 12 november jl. presenteerde de Raad voor het Openbaar Bestuur het advies ‘Belichaming van de kundige overheid’. Aan dit advies heeft Ira Helsloot als tijdelijk raadslid meegewerkt. Kerngedachten van het advies zijn ‘veiligheid is een kerntaak van de overheid, maar zeker geen taak van de overheid alleen’, ‘verantwoording afleggen en leren van onderzoek vergt een andere insteek dan nu gebruikelijk lijkt’ en ‘met de maatschappij zal moeten gesproken over wat aanvaardbaar niveau van risicoaanvaarding is’. Deze kern is in diverse media weergegeven, zie bijvoorbeeld de Telegraaf van 13 november.

Het persbericht naar aanleiding van het rapport is hier te vinden, mocht u interesse hebben in het volledige rapport dan verwijzen we u graag naar dit document.

In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Crisislab onderzoek uitgevoerd naar risicoaansprakelijkheid als vervanging van overheidstoezicht in de bouw.

Het huidige bouwtoezicht kent volgens de commissie Dekker een slechte verhouding van kosten en baten. Het is daarom gewenst te komen tot een andere vorm van garandering van de bouwkwaliteit. De commissie Dekker pleitte daarom voor een radicale nieuwe sturingsfilosofie: ‘privaat wat kan, publiek wat moet’. Op grond van een rechtssociologische beschouwing van onder andere regelingen voor aansprakelijkheid in andere domeinen dan de bouw en in andere landen specifiek voor de bouwsector betogen Ira Helsloot en Arjen Schmidt dat een regeling voor risicoaansprakelijkheid voor bouwende partijen de rol van het huidig bouwtoezicht zou kunnen overnemen vanuit het oogpunt van ten minste een gelijkblijvende preventieve werking.

Meer informatie over het onderzoek is hier beschikbaar. Het boek kan hier besteld worden.

Op woensdag 14 november organiseert het Expertisecentrum Zelfredzaamheid een congres over veerkracht en zelfredzaamheid in Theater Aan de Slinger te Houten. In het plenaire gedeelte wordt zelfredzaamheid vanuit meerdere aspecten belicht. Zo komt de relatie tussen sociale media en zelfredzaamheid aan bod, wordt de veerkracht vanuit internationaal perspectief behandeld en wordt ingegaan op het nieuwe overheidsbeleid ten aanzien van de risico’s en verantwoordelijkheid voor veiligheid. Op deze dag vindt tevens de officiële lancering van het Expertisecentrum Zelfredzaamheid plaats: een eerste stap naar de bundeling en ontsluiting van kennis en expertise op dit gebied.

Meer informatie over het congres, de sprekers en het programma is hier beschikbaar.

Crisislab was betrokken bij de inhoudelijke totstandkoming van de rapportage die in opdracht van het Veiligheidsberaad werd opgesteld onder voorzitterschap van Piet Bruinooge, burgemeester van Alkmaar en tevens voorzitter veiligheidsregio Noord Holland-Noord. In de rapportage worden prestatie-eisen geformuleerd die richting geven aan (de voorbereiding op) de bevolkingszorg, maar op een wijze dat zij aansluiten bij de werking in de praktijk van crisisbeheersing.

De rapportage ‘Bevolkingszorg op orde 2.0; eigentijdse bevolkingszorg, volgens afspraak’ uit 2014 treft u hier.

In GRIP4 werd al eerder aandacht besteed aan de visie die de basis vormt voor de uiteindelijke prestatie-eisen.

Parallel aan het BZOO-traject heeft Crisislab, samen met de veiligheidsregio’s Gooi- en vechtstreek, Utrecht en Flevoland de rapportage Nodig of overbodig? opgesteld.

In het wetenschappelijke tijdschrift Disasters hebben Bas Kolen en Ira Helsloot een artikel gepubliceerd over het Nederlandse evacuatiebeleid bij overstromingen. In het artikel wordt aangetoond dat het met de huidige plannen onmogelijk is om binnen 48 uur grote delen van Nederland te evacueren en dat daarom beter alternatieve strategieën gebruikt kunnen worden om mensenlevens te redden. Verscheidene mogelijkheden worden in het artikel uitgewerkt. Klik hier om het artikel te downloaden of te bestellen.

De adviescommissie Wonen en Cultuur, waarvan Ira Helsloot lid is, pleit in een tussentijds briefadvies (klik hier voor de bijlage) aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu voor een aantal snelle acties vooruitlopend op het vaststellen van de beoogde nieuwe Omgevingswet. Deze ‘quick wins’ moeten ervoor zorgen dat het Nederlandse overheidsbeleid past bij de crisisomstandigheden waarin de bouwsector verkeert. Onderdeel van het advies is de aanbeveling om het veiligheidsbeleid in de verschillende beleidsdomeinen op elkaar af te stemmen: daar waar in hetzelfde geografische gebied enerzijds voor het overstromingsrisico met een kans van 1 op de 10.000 jaar wordt gerekend is het niet redelijk om anderzijds een kans van 1 op de miljoen jaar (met de bijbehorende kosten) aan bouwactiviteiten op te leggen.

De commissie ‘Bevolkingszorg op orde’ heeft onder leiding van Piet Bruinooge, burgemeester van Alkmaar en portefeuillehouder gemeenten in het Veiligheidsberaad, een rapport opgesteld die uitgaat van een nieuwe visie op bevolkingszorg tijdens crises. Het Veiligheidsberaad heeft op 28 september ingestemd met het rapport, onderschrijft de visie en wil het komende jaar vooral gebruiken voor discussie en evaluatie. Ira Helsloot maakte deel uit van de commissie, Astrid Scholtens ondersteunde de commissie. De rapportage kunt u hier downloaden.

Naar aanleiding van zijn oratie aan de Radboud Universiteit Nijmegen was Ira Helsloot de afgelopen week veelvuldig in het nieuws.

In de Volkskrant van 20 september staat een interview over nodeloze veiligheidsmaatregelen die Nederland miljarden kosten. Een voorbeeld is het plan om hoogspanningslijnen voor 1.7 miljard euro te begraven en bewoners in de buurt uit te kopen om de kans op een half leukemie geval per jaar uit te bannen. Klik hier voor het interview, hier voor het hoofdredactioneel commentaar van de Volkskrant en hier voor een verzameling twitterberichten over het interview.

In een brief aan de Volkskrant in reactie op het interview reageert de heer Doejaren op Ira’s stelling dat de uitgave van miljoenen aan vijf nooduitgangen in een tunneltje van nog geen 100 meter een verspilling van middelen is. Ira’s antwoord is hier beschikbaar.

In nrc.next stond een factcheck over Ira’s stelling dat de overheid jaarlijks 1.7 miljard euro voor één leukemiegeval per jaar over heeft. Deze stelling werd (na een rectificatie) beoordeeld als ‘waar’.

In EenVandaag van 20 september werd Ira Helsloot geïnterviewd over disproportionele en doorgeschoten veiligheidsmaatregelen. In de uitzending komt onder andere de discussie over hoogspanningslijnen, BSE-beleid en legionellapreventie aan bod. Klik hier om het interview terug te kijken.

Op de website van Elsevier bespreekt wetenschapsredacteur Simon Rozendaal Ira’s oratie en gaat hij in op de vraag wanneer risicobeleid te ver doorschiet.

In een  column voor het Dagblad van het Noorden beschrijft Dirk Stelder hoeveel de veiligheidsmaatregelen rond een willekeurig kruispunt tegenwoordig kosten. Klik hier om de column te lezen.

De Commissie Fundamentele Verkenning Bouw (Commissie Dekker) pleitte in 2008 voor een radicale nieuwe sturingsfilosofie in het bouwdomein: ‘privaat wat kan, publiek wat moet’. Om de aanbeveling van de commissie in te vullen heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken onderzoeken uit laten voeren naar instrumenten voor private kwaliteitsborging (Stichting Bouwkwaliteit), motieven voor private kwaliteitsborging (Spekking C&R) en aansprakelijkheid in de bouw (Crisislab). Deze onderzoeken zijn nu hier beschikbaar. Het laatste onderzoek wordt binnenkort ook gepubliceerd in de crisislabreeks.

In opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap (CPW) heeft Crisislab onderzoek verricht naar de ‘Politie in de netwerksamenleving’. Dit onderzoek is nu uitgegeven in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap. Het onderzoek analyseert de opbrengst van de politiële netwerkfunctie voor de kerntaken opsporing en handhaving openbare orde en de sturing hierop in de gebiedsgebonden politiezorg.

De complexer wordende samenleving vraagt, zo stellen beleidsmakers en politieonderzoekers al jaren, om een politieorganisatie die als netwerkspeler – of zelfs netwerkregisseur – opereert in zich steeds uitbreidende veiligheidsnetwerken. Het doel is vooral om de politiefuncties handhaving openbare orde en opsporing effectief te kunnen vervullen. Of met participatie van de politie in netwerken dit doel ook wordt bereikt is nog nauwelijks onderzocht. 
In dit onderzoek worden beleid en praktijk daarom met elkaar geconfronteerd. Verder wordt gekeken naar sturing door politiechefs op het werk van deze netwerkers binnen de politie en de mening van netwerkpartners over de politie. 
De wijkagent wordt geconfronteerd met zich steeds uitbreidende en actievere veiligheidsnetwerken. Wijkagenten participeren zelf ook actief in deze netwerken en moeten daarbij het politiebeleid trotseren om effectief te zijn als netwerker. Ze delen informatie met hun partners terwijl juist de informatie haalfunctie van de politie in de netwerken ten behoeve van anderen in het korps en het wegzetten van oneigenlijke taken door de politie niet goed van de grond komen. 
De onderzoekers reflecteren daarom op het nut van netwerken door de wijkagenten, dat overigens slechts 8% van de tijd van wijkagenten in beslag neemt en ook nog eens grotendeels uit informeel netwerken bestaat. Gezien vanuit de kernfuncties van de politie, namelijk opsporing en handhaving van de openbare orde heeft netwerken geen duidelijke waarde voor de politie. Toch wordt de deelname van wijkagenten in de netwerken wel zeer gewaardeerd door partners, met name de uitstraling van de zogenaamde ‘zwaardmacht’ is een essentiële netwerkbijdrage volgens de partners. Daarnaast verbetert het de hulpverlening aan individuen en daarmee de leefbaarheid van de buurt. 
De onderzoekers concluderen dan ook dat de illusie moet worden losgelaten dat het netwerken van wijkagenten leidt tot het wegzetten van niet primair geachte politietaken. Toch houden de onderzoekers een pleidooi voor meer goede wijkagenten met een brede functie-invulling.

Auteurs: Ira Helsloot, Jelle Groenendaal & Eric Warners
Uitgever: Reed Business: Amsterdam
ISBN: 978-90-3524-623-2
Verschijningsdatum: september 2012

Het onderzoeksrapport is hier te lezen. De observatieverslagen die ten grondslag liggen aan het onderzoek zijn hier te lezen.

In de Gelderlander van 7 september staat een interview met Ira Helsloot over nutteloze veiligheidsvoorzieningen waar bestuurders toe besluiten omdat ze de angst van burgers voor bepaalde risico’s overschatten. Het interview kan hier gedownload worden.

In het augustusnummer van de SITRAP van Brandweer Amsterdam-Amstelland is een artikel verschenen waaraan Jelle Groenendaal heeft meegewerkt over de interactie tussen (zelf)redzame treinreizigers en professionele hulpverleners bij de treinbotsing bij Westerpark in Amsterdam. Deze casus illustreert mooi het jarenlange wetenschappelijke onderzoek dat laat zien dat burgers bij (grootschalige) ongevallen zelfredzaam en redzaam zijn. Daarnaast maakt deze casus wederom duidelijk dat operationele professionals op het uitvoerende niveau effectief gebruik weten te maken van de hulp van burgers met specifieke kennis en vaardigheden, maar dat het initiatief hiervoor wel van burgers moet komen. Het artikel uit de SITRAP is hier te lezen. Een langere versie van het artikel is te lezen op de website van de Brandweer Amsterdam-Amstelland.

In GRIP4 van augustus staat een interview met Ira Helsloot over de toekomst van de veiligheidsregio. Ira beargumenteert dat veiligheidsregio’s eerst echt eens over alle spoedeisende hulp zouden moeten gaan, zodat op veel terreinen te dure en ineffectieve respons ingeruild kan worden voor effectieve preventie . Klik hier voor het interview.

Ira Helsloot heeft als redacteur samen met Arjen Boin (Universiteit Utrecht) Brian Jacobs (Straffordshire University) en Louise K. Comfort (University of Pittsburgh), het boek Mega-crises: Understanding the Prospects, Nature, Characteristics, and the Effects of Cataclysmic Events uitgebracht. In het boek beschrijven verschillende toonaangevende internationale wetenschappers een turbulente wereld met nieuwe ‘mega-crises’ die bestaande wetenschappelijke en bestuurlijke lessen over crisisbeheersing en rampenbestrijding opnieuw ter discussie stellen. Belangrijke onderwerpen die in het boek behandeld worden zijn de H1N1-pandemie, orkaan Katrina, voedselveiligheid en de economische crisis. Het boek kan hier besteld worden.