Veiligheid als (bij)product

Auteur: I. Helsloot
Uitgever:  Radboud Universiteit Nijmegen
Verschijningsdatum: 2012

Beschrijving:

Onze veiligheid is nog nooit zo hoog geweest als we uitgaan van onze gemiddelde (gezonde) levensduur. We leven twee keer zo lang als 200 jaar geleden en de levensduur neemt nog steeds toe. Het Nederlandse veiligheidsbeleid is echter nog niet af, integendeel er is nog veel optimalisatie mogelijk door voor een rationeler perspectief te kiezen.

Ira Helsloot betoogt in zijn oratie voor de Radboud Universiteit Nijmegen dat veiligheid vaak slechts een bijproduct is van bestuurskundige principes die het veiligheidsbeleid feitelijk vormgeven. Het gaat om vier principes die niets met veiligheid als zodanig te maken hebben.

1. het is makkelijk om andermans geld uit te geven;
2. adviseurs dienen (het belang van) hun baas;
3. professionals willen altijd verder professionaliseren;
4. organisaties willen niet samenwerken.

Deze vier principes, werkend in het veiligheidsdomein, leiden ertoe dat het veiligheidsstelsel zich ‘autonoom’ ontwikkelt, vooral richting disproportionaliteit. Volgens een rationele benadering is veiligheidsbeleid disproportioneel als met hetzelfde geld elders meer mensenlevens gewonnen kunnen worden. Dit betekent dan ook dat bij veiligheidsinterventies altijd gekeken moet worden naar de verwachte kosten en baten. Een regelmatig genoemde factor voor het ontstaan en in stand blijven van disproportioneel veiligheidsbeleid is de bange Nederlandse burger. Deze burger is eerder ‘narrig’ te noemen.

De veiligheidsopgave die ‘openstaat’ is enerzijds het vinden van slimme veiligheidsmaatregelen die kosteneffectief zijn en anderzijds een continue screening van bestaand veiligheidsbeleid om te bekijken of deze niet disproportioneel is (geworden) en daarmee leidt tot een vermindering van veiligheid.

Meer informatie:

De spreektekst van de oratie kan hier gedownload worden. Een uitgebreide versie in boekvorm komt later beschikbaar.

Naar aanleiding van zijn oratie was Ira Helsloot veelvuldig in het nieuws:

In de Volkskrant van 20 september staat een interview over nodeloze veiligheidsmaatregelen die Nederland miljarden kosten. Een voorbeeld is het plan om hoogspanningslijnen voor 1.7 miljard euro te begraven en bewoners in de buurt uit te kopen om de kans op een half leukemie geval per jaar uit te bannen. Klik hier voor het interview en hier voor het hoofdredactioneel commentaar van de Volkskrant.

In een brief aan de Volkskrant in reactie op het interview reageert de heer Doejaren op Ira’s stelling dat de uitgave van miljoenen aan vijf nooduitgangen in een tunneltje van nog geen 100 meter een verspilling van middelen is. Ira’s antwoord is hier beschikbaar.

In nrc.next stond een factcheck over Ira’s stelling dat de overheid jaarlijks 1.7 miljard euro voor één leukemiegeval per jaar over heeft (link niet meer beschikbaar). Deze stelling werd (na een rectificatie) beoordeeld als ‘waar’.

In EenVandaag van 20 september werd Ira Helsloot geïnterviewd over disproportionele en doorgeschoten veiligheidsmaatregelen. In de uitzending komt onder andere de discussie over hoogspanningslijnen, BSE-beleid en legionellapreventie aan bod. Klik hier om het interview terug te kijken.

Op de website van Elsevier besprak wetenschapsredacteur Simon Rozendaal Ira’s oratie en ging hij in op de vraag wanneer risicobeleid te ver doorschiet (link niet meer beschikbaar).