Archief

In het NRC Handelsblad van dinsdag 5 februari stelt Ira Helsloot dat in de discussie omtrent gaswinning in Groningen de lokale veiligheid en het nationaal economisch gewin niet tegenover elkaar moeten worden geplaatst. Zo verdiende de staat vorig jaar 11,5 miljard euro aan de gaswinning, sinds 1963 ruim 200 miljard. Is dat geld ook geen veiligheid? Dat geld levert ons welvaart op. Daarmee betalen we de dure gezondheidszorg. Dat we als Nederlanders zo’n lange gemiddelde levensduur hebben komt door onze welvaart mede als gevolg van de aardgasbaten.

Het gehele artikel in het NRCS Handelsblad van 5 febuari 2013 kan hier gelezen worden.

Verkenning ‘Op zoek naar de balans tussen voorzorg en daadkracht in de opsporing’ gepubliceerd

In opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap hebben Ira Helsloot en Jelle Groenendaal een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de vraag in hoeverre het Programma Versterking Opsporing (PVO, onderdeel van het Programma Versterking Opsporing en Vervolging) rekening houdt met de spanning tussen het verhogen van het aantal afgehandelde strafzaken (daadkracht) en het minimaliseren van het aantal onterechte veroordelingen (voorzorg). De verkenning bouwt voort op een eerder onderzoek van Crisislab naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van het PVO voor het kunnen onderkennen en voorkomen van tunnelvisie en andere procesaspecten door rechercheteams die zich bezighouden met grootschalige opsporing bij maatschappelijk zwaarder ervaren misdrijven (Teams Grootschalige Opsporing).

Een analyse van het kwaliteitsbeleid gericht op de opsporing door de politie laat volgens de onderzoekers zien dat het PVO vooral een voortzetting is van een al voor Posthumus ingezette en autonome professionaliseringsdrang. Dit proces heeft in feite slechts een extra impuls gekregen door de commotie rond de Schiedammerpark moord. Het PVO heeft vooral tot een professionalisering geleid ten koste van de efficiency en dus daadkracht van de opsporing. De onderzoekers pleiten dan ook voor meer onderzoek om te komen tot inzichten die leiden tot een optimale balans tussen daadkracht en voorzorg.

De publicatie is onderdeel van de reeks P&W verkenningen en is gratis te downloaden van de website van Politie en Wetenschap.

De minister van I&M heeft in antwoord op de kamervragen van de Groen Links fractie in de Eerste Kamer een opmerkelijk uitspraak gedaan: enerzijds moet de vraag of veiligheidsmaatregelen proportioneel zijn in de politieke discussie aan de orde komen, maar anderzijds denkt zij dat het ‘onwaarschijnlijk’ is dat burgers alleen proportioneel veiligheidsbeleid zouden willen.

De minister stelt letterlijk dat (HEK, nr. 32862, Wet basisnet):

De leden van de fractie van GroenLinks vragen van de regering een reactie op de stelling van prof. dr. I. Helsloot dat veiligheidsbeleid disproportioneel is als met hetzelfde geld elders meer mensenlevens gewonnen kunnen worden. In dat verband vragen zij tevens of bekeken is of het basisnet de beste investering is om mensenlevens te redden.

Risiconormen zijn het sluitstuk van het politieke debat over de maatschappelijke aanvaardbaarheid van risico’s. In de discussie over haalbaar en betaalbaar moet ook de vraag aan de orde komen of de veiligheidsmaatregelen al dan niet proportioneel zijn. Burgers, bedrijven en medeoverheden geven daarbij aan wat zij willen van het bestuur dat zij gekozen hebben.

Het is echter onwaarschijnlijk dat burgers willen dat de overheid alle “veiligheidseuro’s” besteedt aan dijkverzwaring en niets uittrekt voor verkeersveiligheid op de weg of op het spoor, omdat de kans en maatschappelijke gevolgen van deze risico’s relatief veel kleiner zijn dan bij overstromingen. Burgers willen hun risico’s over de volle breedte gedekt hebben met de polisvoorwaarden die ze samen hebben gekozen.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen de regering tevens in te gaan op de stelling van prof. dr. I. Helsloot dat de ontwerpers van veiligheidsmaatregelen de pijn van de kosten niet voelen, en dat dit kan leiden/ vaak leidt tot disproportioneel veiligheidsbeleid.

Hoewel het wetsvoorstel en de bijbehorende basisnetregelgeving is vormgegeven door het Rijk, is het basisnet tot stand gekomen in nauw overleg met alle betrokken partijen. In het kader van basisnet zijn alle belanghebbende partijen uitvoerig betrokken bij de beleidsvoorbereiding, zijn de soms tegengestelde belangen zorgvuldig met elkaar afgewogen en zijn ter afsluiting een reeks bestuurlijke afspraken gemaakt. Het basisnet is dus ontworpen in overleg met en op basis van afspraken met gemeenten en vervoerders, waarbij beide partijen het opportuun hebben geacht om water bij de wijn te doen.

Met subsidie van het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft de Radboud Universiteit Nijmegen een verkennend onderzoek verricht naar de ontwikkeling van crisisbeheersingsarrangementen op het niveau van de Europese Unie. Een conclusie is dat een gerichte en intensieve Nederlandse inzet noodzakelijk is om te voorkomen dat er een incident gedreven lappendeken ontstaat die Nederland slechts geld kost maar niets oplevert.

Het volledige rapport kunt u hier terugvinden.

In het decembernummer van het Tijdschrift voor Veiligheid is een artikel verschenen van Jelle Groenendaal, Martine de Bas en Ira Helsloot over het gebruik van twitter door burgers en overheden tijdens de grote brand in Moerdijk (2011). Op basis van een analyse van meer dan 50.000 tweets stellen de onderzoekers vast dat de meeste tweets geen nieuwe en relevante informatie voor overheden bevatten en dat de tweets van overheden ondergesneeuwd raakten in de enorme stroom van tweets van burgers. De onderzoekers concluderen dat dit specifieke incident geen aanleiding geeft om een actieve(re) rol van de overheid op Twitter te bepleiten. Het artikel is hier te lezen. Het Excel bestand met de geanalyseerde tweets is hier te downloaden.

In Opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het Ministerie van Veiligheid en Justitie zijn Berenschot en Crisislab gevraagd om te onderzoeken hoe een beoordelingskader eruit moet zien waarmee door gericht gegevens verzameld kunnen worden over de effectiviteit van verschillende voertuigbezettingen binnen de brandweer. Met behulp van dit beoordelingskader moet het in de toekomst mogelijk worden om onderbouwde uitspraken te kunnen doen over de effectiviteit van variabele voertuigbezettingen. Bij de ontwikkeling van het beoordelingskader levert Crisislab hoofdzakelijk inhoudelijke kennis over het brandweeroptreden en ziet zij toe op de methodologische kwaliteit van het te ontwikkelen model. De projectleiding evenals de uitvoering van het project ligt in handen van Berenschot. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jelle Groenendaal.

Het treinongeval in Amsterdam van 21 april 2012 dreigt te leiden tot een disproportionele investering in spoorveiligheid. In een artikel in nrc.next nemen Ira Helsloot, Hans Boutellier en Roel Pieterman hier stelling tegen.

Crisislab heeft de SMVP ondersteund bij haar verkennend onderzoek naar een andere aanpak van de vuurwerktraditie, in opdracht van de vier grote gemeenten (G4). Nederlandse gemeenten doen al jaren hun uiterste best om de jaarwisseling zo goed mogelijk te laten verlopen. Toch is ieder jaar weer de perceptie dat de viering meer hinder, overlast en schade met zich meebrengt en dat er weer nieuwe problemen ontstaan. In het bijzonder geldt dit voor de problemen die ontstaan met het afsteken van vuurwerk. Van een aantal kanten wordt aangedrongen op landelijke maatregelen die kunnen zorgen voor minder hinder en overlast en meer openbare orde en veiligheid tijdens de jaarwisseling.

Uit het onderzoek blijkt dat het in stand houden van de huidige wijze van viering niet in verhouding staat tot de risico’s, schade en maatschappelijke overlast die deze met zich meebrengt. Deze conclusie heeft echter geen betekenis zolang de maatschappij in meerderheid de traditionele wijzen van viering hoog wil houden, zoals nu (nog) het geval is.

Het hoofdrapport is hier beschikbaar en het (onderbouwende) achtergrondrapport hier. Meer informatie over het onderzoek staat hier.

In een interview met BNR Nieuwsradio heeft Ira Helsloot tekst en uitleg bij het onderzoek gegeven.

Van 21 tot 23 november vond in Londen het eerste ‘inspection reform’ congres plaats georganiseerd door het Britse ministerie van Economische Zaken en de Wereldbank onder de titel: ”The Change That Matters: Reforming the inspection climate for sustainable growth’. Aan het congres deden 165 deelnemers uit 35 verschillende landen mee. Ira Helsloot gaf er een workshop over risico-gebaseerd systeemtoezicht en een plenaire lezing over ‘proportionele’ brandveiligheidsinspecties. Meer infomatie en presentaties zijn hier te vinden.

Het regeerakkoord ‘bruggen slaan’ spreekt op pagina 2 nadrukkelijk over het ‘niet toegeven aan de reflex om op elk incident te reageren met nieuwe regelgeving’. Dit was aanleiding voor Crisislab om quick scan te verrichten naar bestaand disproportioneel veiligheidsbeleid en de kansen die het regeerakkoord biedt om tot proportionele beleidswijzigingen te komen.

De uitgebreide Quickscan is hier te downloaden.

Crisislab ondersteunt de provincie Noord Brabant bij de ontwikkeling van een nieuwe visie op extern veiligheidsbeleid dat daarbij nadrukkelijk wordt gezien als onderdeel van het bredere beleid van de provincie zoals verwoord in de Agenda voor Brabant. De nieuwe beleidsvisie moet proportioneel (de beschikbare middelen op de juiste plaats) en redelijk (rekening houdend met andere belangen die ook veiligheid opleveren) zijn. Op 30 november heeft in dit verband een discussiebijeenkomst met de commissie Ecologie en Handhaving van de Provinciale Staten plaatsgevonden.

Crisislab ondersteunt de provincie Noord Brabant bij de ontwikkeling van een nieuwe visie op extern veiligheidsbeleid dat daarbij nadrukkelijk wordt gezien als onderdeel van het bredere beleid van de provincie zoals verwoord in de Agenda voor Brabant. De nieuwe beleidsvisie moet proportioneel (de beschikbare middelen op de juiste plaats) en redelijk (rekening houdend met andere belangen die ook veiligheid opleveren) zijn. Op 30 november heeft in dit verband een discussiebijeenkomst met de commissie Ecologie en Handhaving van de Provinciale Staten plaatsgevonden.

In opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap (CPW) heeft Crisislab onderzoek verricht naar de wijze waarop Vaste Kern Leidinggevenden (VKL) van Teams Grootschalige Opsporing (TGO) in de praktijk omgaan met procesvalkuilen, waaronder tunnelvisie. Dit onderzoek is nu uitgegeven in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.

Het afgelopen decennium is binnen de opsporingspraktijk veel aandacht besteed aan het beter kunnen onderkennen en voorkomen van tunnelvisie in het opsporings- en vervolgingsproces, vooral bij de maatschappelijk ‘zwaarder’ ervaren misdrijven. Toch is tot op heden weinig empirisch onderzoek verricht naar de wijze waarop in de dagelijkse opsporingspraktijk met tunnelvisie wordt omgegaan. Bovendien is uit de literatuur bekend dat, naast tunnelvisie, ook andere procesaspecten van invloed (kunnen) zijn op de effectiviteit en efficiency van besluitvorming in rechercheteams.

In dit onderzoek wordt daarom onderzocht hoe Vaste Kern Leidinggevenden (VKL) van Teams Grootschalige Opsporing (TGO) in de praktijk omgaan met procesvalkuilen, waaronder tunnelvisie. Daarnaast wordt bekeken in hoeverre een serious game een geschikt instrument is om dit inzichtelijk te maken en of dit instrument ook voor leerdoeleinden gebruikt kan worden.

In de serious game blijken recherchemensen het gevaar van tunnelvisie breed te onderkennen. De keerzijde is dat de VKL-teams ‘onderzoeksenergie’ verspillen door juist slechts in zeer beperkte mate focus aan te brengen in het opsporingsonderzoek. Ook voor andere procesvalkuilen lijkt de opsporingspraktijk nog vatbaar.

De onderzoekers concluderen dat serious games bruikbaar zijn voor onderzoek naar besluitvorming door VKL-teams, maar dan wel als onderdeel van meerdere onderzoeksmethoden om een volledig beeld te krijgen. Daarnaast wordt geconcludeerd dat het gebruik van een serious game een nuttige bijdrage kan leveren aan de rechercheopleiding- en training. De serious game maakt procesmatige valkuilen bij het opsporingsonderzoek en de reactie van VKL-teams daarop voor henzelf inzichtelijk. Dit gebeurt bovendien op een leuke, goedkope en arbeidsextensieve manier en levert waardevolle inzichten op om onderwijs en training verder te verbeteren.

Auteurs: Ira Helsloot, Jelle Groenendaal & Barry van ‘t Padje
Uitgever: Reed Business: Amsterdam
ISBN: 978-90-352-4635-5
Verschijningsdatum: november 2012

Het volledige boek is hier te downloaden. Lees hier het nieuwsbericht op de website van de NOS over het onderzoek.

De adviescommissie Bouwen en Cultuur ingesteld door de minister van I&M om te adviseren over de ontwikkeling van de nieuwe Omgevingswet waarvan Ira Helsloot lid is, heeft een tussentijdse reflectie uitgebracht. Kern van de reflectie is dat het noodzakelijk is tot een simpele wet te komen met derhalve niet te veel planfiguren en tot een wet die de taken en bevoegdheden integraal legt waar ze horen: voor nationale belangen op nationaal niveau, voor provinciale belangen op provinciaal niveau en voor lokale belangen op lokaal niveau. Dit is conform de principes voor goede veiligheid stelsels beschreven in de oratie van Ira Helsloot.

De volledige brief aan de Minister van Infrastructuur en Milieu is hier terug te vinden.

Op 13 november heeft de Eerste Kamer vragen geformuleerd ten behoeve van de behandeling van het wetsvoorstel Basisnet. De vragen hebben een terecht kritische toonzetting. Het wetsvoorstel leidt vooral tot meer symbolisch veiligheidsbeleid. Zo worden er ‘veiligheidsafstanden’ (als product van kans maal effect) geïntroduceerd die bij elk incident overschreden zullen worden. Omdat het transport van gevaarlijke stoffen al zo veilig is moeten draconische normen van eens in de 100 miljoen jaar worden gesteld ‘anders zou de wet niet tot beperking van vervoersstromen leiden’. In de vragen van de Groen Links fractie wordt naar de oratie van Ira Helsloot verwezen.

Op 12 november jl. presenteerde de Raad voor het Openbaar Bestuur het advies ‘Belichaming van de kundige overheid’. Aan dit advies heeft Ira Helsloot als tijdelijk raadslid meegewerkt. Kerngedachten van het advies zijn ‘veiligheid is een kerntaak van de overheid, maar zeker geen taak van de overheid alleen’, ‘verantwoording afleggen en leren van onderzoek vergt een andere insteek dan nu gebruikelijk lijkt’ en ‘met de maatschappij zal moeten gesproken over wat aanvaardbaar niveau van risicoaanvaarding is’. Deze kern is in diverse media weergegeven, zie bijvoorbeeld de Telegraaf van 13 november.

Het persbericht naar aanleiding van het rapport is hier te vinden, mocht u interesse hebben in het volledige rapport dan verwijzen we u graag naar dit document.

In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Crisislab onderzoek uitgevoerd naar risicoaansprakelijkheid als vervanging van overheidstoezicht in de bouw.

Het huidige bouwtoezicht kent volgens de commissie Dekker een slechte verhouding van kosten en baten. Het is daarom gewenst te komen tot een andere vorm van garandering van de bouwkwaliteit. De commissie Dekker pleitte daarom voor een radicale nieuwe sturingsfilosofie: ‘privaat wat kan, publiek wat moet’. Op grond van een rechtssociologische beschouwing van onder andere regelingen voor aansprakelijkheid in andere domeinen dan de bouw en in andere landen specifiek voor de bouwsector betogen Ira Helsloot en Arjen Schmidt dat een regeling voor risicoaansprakelijkheid voor bouwende partijen de rol van het huidig bouwtoezicht zou kunnen overnemen vanuit het oogpunt van ten minste een gelijkblijvende preventieve werking.

Meer informatie over het onderzoek is hier beschikbaar. Het boek kan hier besteld worden.

Op woensdag 14 november organiseert het Expertisecentrum Zelfredzaamheid een congres over veerkracht en zelfredzaamheid in Theater Aan de Slinger te Houten. In het plenaire gedeelte wordt zelfredzaamheid vanuit meerdere aspecten belicht. Zo komt de relatie tussen sociale media en zelfredzaamheid aan bod, wordt de veerkracht vanuit internationaal perspectief behandeld en wordt ingegaan op het nieuwe overheidsbeleid ten aanzien van de risico’s en verantwoordelijkheid voor veiligheid. Op deze dag vindt tevens de officiële lancering van het Expertisecentrum Zelfredzaamheid plaats: een eerste stap naar de bundeling en ontsluiting van kennis en expertise op dit gebied.

Meer informatie over het congres, de sprekers en het programma is hier beschikbaar.

Crisislab was betrokken bij de inhoudelijke totstandkoming van de rapportage die in opdracht van het Veiligheidsberaad werd opgesteld onder voorzitterschap van Piet Bruinooge, burgemeester van Alkmaar en tevens voorzitter veiligheidsregio Noord Holland-Noord. In de rapportage worden prestatie-eisen geformuleerd die richting geven aan (de voorbereiding op) de bevolkingszorg, maar op een wijze dat zij aansluiten bij de werking in de praktijk van crisisbeheersing.

De rapportage ‘Bevolkingszorg op orde 2.0; eigentijdse bevolkingszorg, volgens afspraak’ uit 2014 treft u hier.

In GRIP4 werd al eerder aandacht besteed aan de visie die de basis vormt voor de uiteindelijke prestatie-eisen.

Parallel aan het BZOO-traject heeft Crisislab, samen met de veiligheidsregio’s Gooi- en vechtstreek, Utrecht en Flevoland de rapportage Nodig of overbodig? opgesteld.

In het wetenschappelijke tijdschrift Disasters hebben Bas Kolen en Ira Helsloot een artikel gepubliceerd over het Nederlandse evacuatiebeleid bij overstromingen. In het artikel wordt aangetoond dat het met de huidige plannen onmogelijk is om binnen 48 uur grote delen van Nederland te evacueren en dat daarom beter alternatieve strategieën gebruikt kunnen worden om mensenlevens te redden. Verscheidene mogelijkheden worden in het artikel uitgewerkt. Klik hier om het artikel te downloaden of te bestellen.