Archief

Op 22 januari jl. vond in Utrecht het eindsymposium plaats van het programma Risico’s en verantwoordelijkheden van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat door Crisislab de afgelopen vier jaar inhoudelijk is ondersteund. Tijdens het congres werden de bevindingen van het programma door de dagvoorzitter Hans Alders aan bestuurlijk en ambtelijk Nederland overgedragen. Dit gebeurde door het aanbieden van een toolbox met een handreiking en vier kennisdocumenten voor gemeenten, provincies en waterschappen. De producten waaraan Crisislab in de afgelopen vier jaar een bijdrage heeft geleverd zijn hier te vinden.

In opdracht van het ministerie van BZK schrijft Crisislab een handreiking voor gemeenten hoe zij op een proportionele wijze veiligheidsbeleid in de jeugdzorg gestalte kunnen geven. In deze handreiking komen elementen als vertrouwen op professionaliteit en het structureel betrekken van burgers bij veiligheidsbeslissingen aan bod.

De afgelopen jaren heeft Crisislab meegewerkt aan het programma risico’s en verantwoordelijkheden van het ministerie van BZK. Niet alleen was Ira Helsloot betrokken aan dit programma als inhoudelijk adviseur, in opdracht van de afdeling communicatie van BZK heeft Crisislab ook nog een tweetal publieksonderzoeken uitgevoerd naar de werkelijke mening van Nederlanders over de omgang met risico’s en incidenten. In de special van het blad PM over risicobeleid komt onder andere deze bijdrage in beeld.

In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft Crisislab een onderzoek uitgevoerd naar de inzet van superpromoters voor risico- en crisiscommunicatie. De gedachte achter deze inzet is dat enthousiasme bij het doorgeven en/of verkondigen van een boodschap cruciaal is om de boodschap geaccepteerd en nageleefd te krijgen. Meer informatie kunt u hier vinden.

In opdracht van het Programma Politie en Wetenschap heeft Crisislab, samen met emeritus hoogleraar Piet van Reenen, in 2014 een verkennende studie uitgevoerd naar wat professionalisering binnen de politie nu precies betekent en oplevert. De bevinding van het onderzoek is dat er ten minste 7 verschillende professionaliseringslogica’s zijn, dat wil zeggen verschillende redeneerlijnen die tot een bepaald type gewenste ‘verbeteringen’ leiden die als ‘meer professionaliteit’ worden betiteld. Zo leidt de risico-regelreflex-logica tot verbeteringen die moeten voorkomen dat een incident dat veel aandacht heeft getrokken nog eens plaatsvindt. Het onderscheid in verschillende professionaliseringslogica’s betekent meteen dat niet elke professionaliseringsslag tot een effectievere en/of efficiëntere politie leidt; dat is immers vaak niet het doel van ingezette verbeteringen.

De studie is hier te downloaden.

Crisislab heeft in opdracht van de gemeente Wageningen een review uitgevoerd van de aansturing van het sociaal domein dat na 1 januari 2015 onder haar verantwoordelijkheid valt. Wageningen werkt al sinds enkele jaren hard en zorgvuldig aan de vormgeving van de aansturingsrelaties binnen de sociale zorg. Echter, ‘the devil lays in the details’ zoals het spreekwoord luidt, kleine sturingsdetails kunnen voorspelbaar leiden tot mindere en/of duurdere zorg. Op basis van wetenschappelijke inzichten heeft Crisislab de governance binnen het sociaal domein doorgelicht zodat Wageningen hier rekening mee kan houden. De beknopte rapportage aan de Raad vindt u hier.

Tijdens het congres van Brandweer Nederland op 2 oktober hebben Training Base Weeze en Crisislab een viertal inspiratiesessies gehouden. Hier werd met de deelnemende brandweermensen gesproken over hun visie op de toekomst van de Nederlandse brandweer. In dit document ziet u de weerslag daarvan.

De Taskforce Bestuur en Informatieveiligheid Dienstverlening is in 2013 door minister Plasterk (BZK) voor een periode van twee jaar in het leven geroepen om het onderwerp informatieveiligheid hoog op de agenda te krijgen bij bestuurders en topmanagement van alle overheidslagen.

Ira Helsloot heeft een bijdrage geleverd aan de taskforce waarin hij wijst op het probleem van leren: waar de dreiging niet werkelijk wordt onderkend heeft het openbaar bestuur snel de neiging in symbolisch handelen te schieten door bijvoorbeeld onuitvoerbare beloften te doen en onuitvoerbare plannen te maken.

Op deze website is zijn bijdrage te lezen.

In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Crisislab in het kader van het programma Risico’s en Verantwoordelijkheden een onderzoek uitgevoerd onder burgers om te kijken hoe zij aankijken tegen het omgaan van risico’s en incidenten in de jeugdzorg. Doel van het programma is om overheden te ondersteunen bij het omgaan met risico’s en incidenten.

Het gaat daarbij om het vermijden van de risico-regelreflex, die kan leiden tot maatregelen waarvan de baten bij nadere beschouwing duidelijk niet opwegen tegen de kosten en de bijwerkingen, of waarbij de overheid een grotere rol krijgt dan nodig of realiseerbaar is. Het programma ontwikkelt een kabinetsvisie en handreikingen voor bestuurders en topambtenaren. Door medewerking aan een specifieke casus zoals die van de jeugdzorg kan het programma een verdiepingsslag maken op eerdere bevindingen en kan zij haar aanbevelingen op het gebied van handelingsperspectieven voor bestuurders toetsen aan de praktijk.

Een belangrijke kennispijler van het programma is het traject van publieksdialogen. Door middel van een meerjarig publieksonderzoek wordt inzicht verkregen in de perceptie van de publieke opinie ten aanzien de diverse aspecten van een redelijk risicobeleid, waaronder de verdeling van verantwoordelijkheden. Dit is belangrijk omdat duidelijk is dat de perceptie bij het openbaar bestuur dat extra veiligheid door het algemeen publiek gewenst is een belangrijke drijfveer voor extra veiligheidsbeleid is. Media-aandacht wordt dan al snel geïnterpreteerd als ‘de samenleving wil ten koste van alles dat dit nooit meer gebeurd’.

Rapport: Risico’s en incidenten in de jeugdzorg.

Al eerder voerde Crisislab een publieksonderzoek uit naar de perceptie en visie van burgers op de risico’s die voortkomen uit enerzijds het spoorvervoer van gevaarlijke stoffen en anderzijds buitendijks: Risico’s en gevaren in de Drechtsteden. Hoe kijken bewoners er tegenaan? 

De adviescommissie Wonen en Cultuur, waarvan Ira Helsloot lid is, heeft op verzoek van de minister van Infrastructuur en Milieu een reflectie uitgebracht op de gedachten omtrent de vormgeving van de nieuwe Omgevingswet zoals die deze zomer binnen het ministerie zijn geformuleerd. Kern van de reflectie is: ‘dat de integrale decentrale bestuurlijke afwegingsruimte die de Wet beoogt te gaan bieden, inclusief een brede toepassing van het gelijkwaardigheidsprincipe, sterk ondersteund wordt.’

Onlangs heeft Crisislab, in de reeks working papers van het Institute for Management Research aan de Radboud Universiteit Nijmegen, het onderzoeksrapport Maatschappelijke reacties na incidenten afgerond. Het onderzoek dat hieraan ten grondslag ligt is mede gefinancierd door het ministerie van Veiligheid & Justitie.

Media besteden steeds meer aandacht aan incidenten en overheden lijken emoties in de samenleving die na incidenten ontstaan vaak te willen beteugelen. Dit rapport geeft antwoord op de vraag of dit laatste ook altijd nodig is. Daarvoor is een onderscheid gemaakt tussen drie typen maatschappelijke reacties, namelijk maatschappelijke commotie, bezorgdheid en agressie. Vervolgens zijn factoren in kaart gebracht die van invloed zijn op het ontstaan van deze reacties. Ter illustratie zijn de drie typen reacties voorzien van recente praktijkvoorbeelden. Het rapport is hier te vinden.

De gemeente Wageningen heeft Crisislab gevraagd om een review te doen van de aansturing van het sociaal domein dat na 1 januari 2015 onder haar verantwoordelijkheid valt. Wageningen werkt al sinds enkele jaren hard en zorgvuldig aan de vormgeving van de aansturingsrelaties binnen de sociale zorg. Echter, ‘the devil lays in the details’ zoals het spreekwoord luidt, kleine sturingsdetails kunnen voorspelbaar leiden tot mindere en/of duurdere zorg. Op basis van wetenschappelijke inzichten licht Crisislab nu de governance binnen het sociaal domein door zodat Wageningen hier rekening mee kan houden.

Crisislab heeft in het Europese FP7- onderzoeksproject COSMIC, in samenwerking met enkele internationale onderzoekspartners, een tweetal concept guidelines ontwikkeld die burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties kunnen benutten bij de omgang met nieuwe/sociale media tijdens crisissituaties. Meer informatie klik hier.

Crisislab heeft meegewerkt aan de totstandkoming van een handleiding brandveiligheid in de langdurige zorg die brancheorganisatie Actiz onder haar leden heeft verspreid. De handleiding gaat uit van proportionele investering in een van de belangrijkste ‘bijzaken’ van de langdurige zorg: brandveiligheid. Daarmee worden nadrukkelijk niet onevenredige investeringen in een onhaalbaar absoluut veiligheidsniveau bepleit. De handleiding biedt bestuur en management van zorginstellingen de mogelijkheid om een beargumenteerde keuze voor een bepaald niveau van brandveiligheidsvoorzieningen te maken.

Het volledige rapport is hier te vinden.

Het internationale Journal of Contingencies and Crisis Management waarvan de editorial staff wordt geleverd door Crisislab is vorige jaar toegelaten tot de lijst van beste wetenschappelijke bladen, de zogenaamde SSCI-lijst. In dat eerste jaar 2013 scoorde het blad een zogenaamde impact factor van 1.048 waarmee het tot de categorie van A-bladen behoort.

Ira Helsloot reageert namens Crisislab op het tragische ongeval in Haaksbergen op Radio 1 en Nieuwsuur. Het incident laat zien dat het voor gemeenten bijna ondoenlijk is om gedetailleerde vergunningen af te geven voor alle mogelijke activiteiten. Praktisch gesproken ontbreekt de expertise daarvoor, principieel moet de overheid oppassen daarmee de verantwoordelijkheid op zich te nemen. Mechanismen van verzekerde risicoaansprakelijkheid lijken beter geschikt om maatschappij en overheid te beschermen.

Crisislab heeft meegewerkt aan de totstandkoming van de nieuwe visie op risicobeleid van de provincie Noord-Brabant. Uitgangspunt van dit nieuwe risicobeleid is niet langer het streven om op voorhand alle gevaren in te dammen. De eerste stap in de beoordeling van een risico is een bestuurlijke afweging van alle belangen die in het geding zijn. Noord-Brabant let daarbij op de mogelijke schade die een risicovolle activiteit kan toebrengen aan mens en samenleving. Even serieus kijkt zij echter naar de mogelijke opbrengsten van de activiteit in termen van bijvoorbeeld economische ontwikkeling, aantal arbeidsplaatsen en de bereikbaarheid en aantrekkelijkheid van een stad of regio. Over deze afweging en het daaruit voortvloeiende besluit wil zij transparant en publiekelijk verantwoording afleggen. Het volledige document is hier te vinden.

Crisislab draagt via verschillende sporen bij aan de visievorming van de overheid op een nieuw en redelijker risicobeleid. Zo heeft Ira Helsloot opgetreden als externe reviewer van het advies van de Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur voor het advies: ‘Agendapunten voor een nieuw risicobeleid’. Dit advies is mede basis voor de nota van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu: ‘Bewust Omgaan Met Veiligheid: R0de Draden’ dat op 18 augustus naar de Eerste Kamer is gestuurd.

In de nota wordt verder onder andere het Crisislab onderzoek ‘Risico’s en gevaren in de Drechtsteden. Hoe kijken bewoners er tegenaan?’ geciteerd dat het volgende laat zien:

– Het algemeen publiek zou in meerderheid op basis van een rationele afweging besluiten over risicobeleid. Bijvoorbeeld: hoewel mensen het lastig vinden om kleine kansen getalsmatig te begrijpen (“wat betekent precies één-op-de-miljoen jaar?”), kunnen ze heel goed ongevalskansen en –effecten in perspectief zien;

– De bij een klein risico betrokken burgers wensen in meerderheid dat de overheid meer investeert in dat risico;

– Nader geïnformeerd zou echter een meerderheid van dezelfde betrokken burgers als bestuurder niet investeren in verdere verkleining van dat kleine risico.

Nationaal Coördinator Crisisbeheersing en Terrorismebestrijding Dick Schoof en Ira Helsloot discussiëren over wat redelijk veiligheidsbeleid is. De discussie gaat specifiek over de beveiliging van de Nucleaire Top in Den Haag in maart 2014.

Klik hier voor het volledige verslag: Dit veiligheidsbeleid kost mensenlevens.

De door Crisislab en de Universiteit Radboud Nijmegen uitgevoerde evaluatie van de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (Wjsg) is door de minister van Veiligheid en Justitie aan de Tweede Kamer aangeboden. In de begeleidende brief onderschrijft de minister de conclusies en neemt hij de aanbevelingen over. De evaluatie is uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Meer informatie over de rapportage vindt u hier.