Commandovoering

Het doen van onderzoek naar en het adviseren en geven van trainingen over de commandovoering tijdens rampen en crises is een belangrijk speerpunt van Crisislab. We maken daarbij onderscheid naar:

    • commandovoering op tactische en strategisch niveau (COPI, ROT en GBT/RBT in relatie tot de veldeenheden, gemeentelijke diensten en andere partijen)
    • commandovoering op operationeel niveau.

 

Commandovoering op tactisch en strategisch niveau

Ira Helsloot en Astrid Scholtens doen al jaren lang onderzoek naar het functioneren van commandostructuur (COPI, ROT en GBT/RBT) tijdens rampen en crises. Zij voerden daartoe onder andere verschillende incidentevaluaties uit variërend van de Vuurwerkramp in Enschede (2000), de cafébrand in Volendam (2001), de brand in de Koningkerk in Haarlem (2003), de stroomstoring in de Bommelerwaard (2007), evaluatie van de brand in De Punt (2008) tot de evaluatie aanpak H1N1 (2011). Voor meer evaluaties zie de publicatielijsten van Ira Helsloot en Astrid Scholtens.

Uit deze, maar ook andere evaluaties van grootschalige incidenten, zijn steeds weer dezelfde knelpunten zichtbaar. Wat ons betreft wijst dit op een fundamentele probleem als het gaat om (de werking van) de commandostructuur. De voor de hand liggende aanbevelingen die in vrijwel iedere evaluatie worden gedaan, raken daarmee feitelijk dan ook niet de kern waar het echt om zou moeten gaan.

Wij zwengelen daartoe al een aantal jaren de discussie aan over de werking van de commandostructuur door het houden van presentaties en het schrijven van columns en artikelen, zie bijvoorbeeld Samenwerking in crisisbeheersing en een discussie in het magazine Nationale Veiligheid.

In Drenthe is op basis van ons onderzoek, theorieën over natuurlijke besluitvorming (zie bijvoorbeeld Samenwerking in crisisbeheersing) en met ondersteuning van Astrid Scholtens een andere werkwijze, inclusief een effectievere, slagkrachtigere commandostructuur ontwikkeld en geïmplementeerd, zie bijvoorbeeld het artikel ‘Crisisbeheersing in Drenthe’ en de rapportage Hoe doen we het effectiever en efficiënter in de regio Drenthe. Ook in de veiligheidsregio Twente is, met ondersteuning van Crisislab, inmiddels deze tweelaagse commandostructuur geïmplementeerd.

In opdracht van het NIFV hebben wij het Regionaal Basisboek Crisisbeheersing (2010) geschreven.

Commandovoering op operationeel niveau

Jelle Groenendaal verrichtte promotieonderzoek naar commandovoering door operationele leidinggevenden (officieren van dienst) van brandweer en politie in zowel de ‘koude’ als ‘repressieve’ fase. Onderdeel van zijn onderzoek is het analyseren van videobeelden gemaakt door een camera aan de helm van brandweerofficieren tijdens oefeningen en echte incidenten. Dit onderzoek heeft onder meer geleid tot de ontwikkeling van het FAB-CM (Factfinding, Analyse, Besluitvorming, Communicatie en Monitoring) model waarmee de commandovoering van operationele leidinggevenden geanalyseerd en verbeterd kan worden. FAB-CM maakt inmiddels onderdeel uit van de landelijke les- en leerstof van OvD’s van brandweer.

Vanaf 2016 ondersteunt Crisislab de veiligheidsregio NHN om FAB-CM verder ontwikkelen als onderdeel van het OvD-traject.

Daarnaast hebben Ira Helsloot en Jelle Groenendaal in opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap meerdere onderzoek verricht naar de operationele sturing van frontlijnprofessionals binnen de politie (ook wel frontlijnsturing genoemd). Onder meer is in kaart gebracht op welke wijze sturing gegeven wordt aan de netwerkfunctie van wijkagenten van de politiekorpsen Brabant Zuid-Oost en Amsterdam-Amstelland, zie Politie in de netwerksamenleving (2012). Ander onderzoek richtte zich op de mate waarin de teamleiding van grote recherchezaken gevoelig is voor besluitvormingsvalkuilen en de betekenis die dit heeft voor de effectiviteit en efficiency van de opsporing, zie Tunnelvisie op tunnelvisie (2012).

Naast het doen van onderzoek geeft Crisislab training aan operationele leidinggevenden van de brandweer maar ook bijvoorbeeld van het Havenbedrijf Rotterdam en calamiteitencoördinatoren van de meldkamer volgens het FAB-CM model.