Zelfredzaamheid

Crisislab houdt zich sinds 2004 bezig met onderzoek naar (zelf)redzaamheid. Zelfredzaamheid betreft alle handelingen die door burgers, vrijwilligers, organisaties en bedrijven worden verricht ter voorbereiding op, tijdens en na een crisis om zichzelf te helpen en de gevolgen te beperken. Redzaamheid betreft alle inspanningen van burgers, vrijwilligers organisaties en bedrijven die gericht zijn op hulp aan getroffen burgers en op de beperking van de gevolgen van een crisis.

Hier treft U een korte beschrijving van de meest relevante onderzoeken en overige trajecten aan:

Onderzoek

De eerste studie in Nederland naar zelfredzaamheid op het terrein van de fysieke veiligheid was Ruitenberg en Helsloot (2004): Zelfredzaamheid van burgers bij zware ongevallen en rampen; internationaal is deze gepubliceerd in het Journal of Contingencies and Crisis Management (2004). De bottomline van deze onderzoeken is dat ook de moderne burger nog zeer zelfredzaam is in crisissituaties, niet in paniek raakt maar zich juist extra sociaal gedraagt.

Breder onderzoek naar zelfredzaamheid is door Crisislab verricht naar aanleiding van bijvoorbeeld: de stroomstoring in de Bommelerwaard (2007) (zie hier een artikel in het Magazine Nationale Veiligheid over het onderzoek), de stroomstoring in de Bollenstreek (2010), het neerstorten van een Turkish Airlines vliegtuig nabij Schiphol (zie (Zelf)redzaamheid tijdens de poldercrash (2009)) en meer recentelijk de evacuatie als gevolg van de dreigende overstroming in Groningen in januari 2012.

Implementatiebegeleiding en advisering

Binnen de regio Amsterdam-Amstelland waar Ira Helsloot toen nog als hoofd rampenbestrijding werkzaam was, zijn verschillende (pilot)projecten gestart om vooral meer gebruik van zelfredzaamheid door de overheid(shulpdiensten) te laten maken. Jelle Groenendaal en (voormalig Crisislabmedewerker) Barry van ‘t Padje zijn hiervan projectleiders geweest. Publicaties die hierop ingaan zijn de Zelfredzaamheidsbundel (2009) en een artikel in het Tijdschrift voor Veiligheid uit 2008.

Het onderzoek naar het (zelf)redzame gedrag van burgers is voor Crisislab aanleiding om tot een realistische vormgeving van de crisisbeheersing te komen:

Het onderzoek Slachtofferregistratie in redelijkheid en rationaliteit (2011) was de basis voor de Slachtoffer Informatie Systematiek die in 2012 door het Veiligheidsberaad is goedgekeurd.

Inzichten uit het door Crisislab uitgevoerde onderzoek naar Zelfredzaamheid bij brand in spoortunnels (2011) zijn gebruikt bij het verbeteren van het risico- en crisismanagement door spoorwegpartijen en professionele hulpdiensten bij een brand in een spoortunnel.

Ira Helsloot nam deel aan de Commissie Bevolkingszorg Op Orde, die werd ondersteund door Astrid Scholtens. De commissie heeft een visie ontwikkeld en een aantal prestatie-eisen die de basis zijn voor een realistische(re) bevolkingszorg die uitgaat van (zelf)redzaamheid van betrokkenen. De publicatie is hier te downloaden.

Astrid Scholtens was penvoerder voor een een traject om tot een fundamentele herbezinning te komen in de regio’s Gooi en Vechtstreek, Utrecht en Flevoland. Dit heeft geleid tot de publicatie Nodig of overbodig? Een fundamentele herbezinning op de bevolkingszorg (2012).
Astrid Scholtens ondersteunde een implementatietraject Zelfredzaamheid in Drenthe en zij nam deel aan de expertgroep zelfredzaamheid van het Nederlandse Rode Kruis.

Visieontwikkeling

Crisislab droeg bij aan de landelijke kennisontwikkeling op het gebied van zelfredzaamheid door deelname aan het expertisecentrum Zelfredzaamheid. Verder voerde Crisislab het secretariaat van de expertgroep zelfredzaamheid dat onder leiding stond van Jan Mans.

Voor het Nederlands Instituut Bedrijfshulpverlening (NIBHV) heeft Crisislab een praktische visie ontwikkeld waarin beschreven wordt hoe de zelfredzaamheid van zorgorganisaties beter kan worden benut en versterkt.

Training

Crisislab verzorgt geregeld trainingen waarin professionals van hulpdiensten en gemeenten geleerd worden hoe ze zelfredzaamheid in hun werk beter kunnen benutten.

In samenwerking met het NIBVH zijn workshops zelfredzaamheid verzorgd aan BHV-coördinatoren van zorgorganisaties.